Naar school als zesjarige

Toen ik zes was, ging ik naar de lagere school. Na de zomervakantie natuurlijk en niet direct na mijn verjaardag in december. Mijn moeder en mijn broertje gingen mee, die eerste dag.
Doordat mijn vierjarige broertje en ik allebei heel lang waren, dacht de juf dat mijn broertje het nieuwe kindje was. Ik vond dat wel gek, hoe kon ze nu denken dat mijn broertje naar die school ging? Hij ging nog maar net naar de kleuterschool!
Op deze school had mijn moeder ook gezeten, toen zij een kind was en ook haar broer, mijn oom, ging naar diezelfde school. Ik moest onderweg goed opletten, want voortaan moest ik alleen naar school, of samen met de kinderen van de overburen. Mijn moeder ging alleen de eerste keer met me mee.
Voor zover ik mij kan herinneren, ging ik meestal alleen, hoewel ik wel met het buurmeisje speelde. Misschien was dat wel doordat ik vaak even bij mijn grootmoeder langs ging, die woonde ongeveer op de helft van de afstand naar school. Soms ging ik op de heenweg èn de terugweg even gezellig buurten. Mijn ouders en grootouders hadden geen telefoon. Mijn grootmoeder kon mijn moeder niet laten weten dat ik daar was. Misschien was ik er korter dan ik mij herinnerde en dat mijn oma mij vrij snel weer doorstuurde naar huis?
Het klaslokaal was heel vol. Er was een schoolbord waar alle rekensommen op werden gezet en ook de taallesjes, boekjes hadden we niet, wel schriftjes.
Halverwege het jaar waren er zo veel kinderen in klas 1 t/m 3, dat er een extra klas werd gevormd. Van alle klassen werd een deel van de kinderen afgehaald, en die kwamen in die nieuwe combinatieklas.
Lokalen genoeg, want toen de school werd gebouwd, was er vanwege de leerplicht een 7e klas voor kinderen die na de lagere school stopten met scholing en gingen werken. Die 7e klas was er ook wel voor andere kinderen, mijn moeder had ook in de 7e klas (zeg maar groep 9) gezeten, en zij ging daarna naar de Mulo.

In mijn tijd waren er nog geen basisscholen, er waren kleuterscholen en lagere scholen en die stonden niet naast elkaar, in tegendeel, mijn kleuterschool stond een heel eind van mijn lagere school vandaan.
De vorming van basisscholen was van ver na mijn tijd, namelijk vanaf 1985.

Er waren houten schoolbanken, waar je met 2 kinderen in zat. In die schoolbanken zaten inktpotten en onder het tafelblad was een vak waar je je schriften in bewaarde. En natuurlijk je pen, je vloei en je inktlap. Eerst leerden we schrijven met potlood, daarna met kroontjespen en inkt uit een inktpot die ingebouwd was in de schoolbank. Vloei en inktlap waren essentieel om netjes te schrijven, want soms zat er te veel inkt aan je pen, dat moest dan opgevangen worden door je inktlap. En als je een stukje tekst geschreven had, dan bleef de inkt een tijdje vochtig. Daarvoor was er je rose vloei, om het te veel aan inkt weg te halen.
Lezen leerde ik met behulp van het leesplankje met lettertjes in een rood blikken doosje.


Mijn klas had een verveloze houten planken vloer, hoge ramen en geen gordijnen. Hier was in ieder lokaal een kachel, zonder schermen. Achter in de klas waren deuren naar 2 toiletten.  Daar stonk het vreselijk naar urine. Je mocht niet zo maar naar de wc, daarvoor moest je je vinger opsteken en toestemming vragen aan de juf.

De meisjes kregen deels andere lessen dan de jongens. De jongens kregen knutselen en handenarbeid, dat kregen de meisjes niet, die kregen handwerklessen. We leerden er breien: pannenlappen, kruikenzakken, babyjasjes etc. Alles van breikatoen. Ook moest je leren repareren. Daarom werden er in de gebreide pannenlap gaten geknipt en leerde je om die gaten dicht te maken, zodat je met succes gaten in truien en sokken kon stoppen. Natuurlijk leerden we ook borduren: kruissteekjes, je naam borduren op een merklap(je).

Op de lagere school geen sinterklaasviering en geen schoolreisjes en ook geen schoolzwemmen.
Wat er wel was: een hele leuke juf, zowel in de tweede helft van de eerste klas als in de derde klas, was juf Woudstra-Terpstra mijn juf. Ze was weduwe en daarom werkte ze. Getrouwde vrouwen kregen destijds geen aanstelling, ze werden ontslagen. Deze juf kon goed vertellen en schreef zelf kinderboeken, waar ze ons uit voorlas.  Ze had 1 dochter en die woonde in New York en ook daar vertelde ze over. Ze was ons venster op de wereld, "onze" juf was naar Amerika gereisd en ze vertelde over de wolkenkrabbers en de metro daar.
Toen ik op mijn 9e naar een andere plaats verhuisde, bleek dat deze juf het zeker niet slecht gedaan had, ik liep voor op rekenen en lezen en schrijven!

Ik kwam in januari 1962 op een nieuwe school omdat we naar een andere woonplaats verhuisden. Het gebouw was tamelijk nieuw. Er was centrale verwarming, er lag linoleum op de vloer en er waren tafeltjes en stoeltjes en geen schoolbanken.
Op die school werden wel schoolreisjes georganiseerd en de klassen kregen vanaf de 2e klas in de zomer zwemles. Ook hier kwam sinterklaas niet langs.
De schooltandarts kwam wel langs, in een soort grote bus, vergelijkbaar met de bussen waar later de SRV mannen in rondreden en waarin het bevolkingsonderzoek borstkanker plaats vond. Die schooltandarts herinner ik mij alleen van de nieuwe school, dus vanaf 1962.

En dan vraag je misschien: kreeg je geen schoolmelk? Nee, schoolmelk heb ik nooit gehad. Ik wist niet eens dat dit bestond! Naar het schijnt was op heel veel scholen wel schoolmelk, maar maar in de zuivelprovincie Friesland niet. Tenminste niet op de scholen waar ik op zat.  Ik ging lang na de oorlog, vanaf augustus 1959 naar de lagere school en misschien was de schoolmelk er in de jaren direct na de oorlog, om alle ondervoede kinderen uit de hongerwinter weer wat te laten aansterken? 

O ja, en wat ik nog vergat: ik nam op mijn verjaardag een trommel met lichtbruine toffees mee, vanillesmaak en een kleine chocoladereep voor de juf of meester. Die toffees vond ik zelf het lekkerst. Iedere klasgenoot kreeg 1 snoepje en ik ging niet naar alle klassen en dus niet naar alle juffen en meesters. Dat was niet gebruikelijk.