Mijn vader, geboren in augustus 1923, was in de 2e wereldoorlog dwangarbeider in Duitsland.
Veel liet hij daar nooit over los.
Wel over dat er ook goede Duitsers waren, mensen die hem opvingen na een bombardement, mensen die uit wanhoop over de oorlog zelfmoord pleegden door van het balkon af te springen, omdat ze de ellende die Hitler het Duitse volk aandeed niet langer konden verdragen. Dat laatste maakte heel veel indruk op hem, het was iemand die hij zelf had gekend.
Dergelijke informatie hoorden we wel, maar wat hij waar precies deed, waar hij werkte en wat hij daar deed? Geen idee! Ik weet dat hij op het laatst van de oorlog in noord Beieren was, in de stad Hof en daarvóór meer oostelijk, in Leipzig of Dresden, meende ik ooit te hebben gehoord.
En wat deed mijn schoonvader, geboren in januari 1924, in Duitsland? Waar in Duitsland werkte die?
Mijn vader is al ruim 30 jaar geleden overleden en mijn schoonvader overleed bijna 20 jaar geleden. Hen kan ik niets meer vragen over hun tijd in Duitsland.
Nu is er sinds kort een nieuw online archief opengesteld over Nederlandse dwangarbeiders in nazi Duitsland.
Het lijkt mij interessant om meer te weten. Maar toen ik ging kijken was de site overbelast.
Later lukte het beter en vond ik 17 archiefstukken over mijn vader en helemaal niets over mijn schoonvader.
Mijn vader
Ik ontdekte dat mijn vader al vrij vroeg naar Duitsland ging. Ruim voordat er razzia's plaatsvonden. Hij was al in oktober 1942 in een stadje in noord Beieren en zou daar tot april 1945 gebleven zijn. Bij dit archiefstuk staat wel de aantekening dat deze gegevens niet met zekerheid vast te stellen zijn (Nicht feststellbar).
Als ik online ga zoeken naar gegevens over dwangarbeid, dan lees ik dat Nederlandse jongens vanaf april 1943 gedwongen worden om in Duitsland te gaan werken. Dat roept vraagtekens op, mijn vader was dus al eerder vertrokken. Ik vind online ook, dat werklozen al eerder gedwongen worden om in Duitsland te gaan werken, dus misschien was hij werkloos? Ik heb er nooit iets over gehoord.
Ik vind het adres, in dat stadje, een straatnaam die ik me nog wel herinner uit zijn verhalen.
In de zomer van 1962, toen we net onze eerste auto hadden, zijn we er geweest en hebben we een aantal van de mensen ontmoet op het adres waar hij ondergebracht was. In diezelfde vakantie hebben we ook een bezoek gebracht aan een dorp dicht bij, waar mijn vader vanaf april 1945 tot eind juni 1945 verbleven heeft, nadat hij gevlucht was uit de gebombardeerde stad.
Wat heb ik over mijn vader gevonden?
De naam van het bedrijf waar hij werkte, een fabriek voor vliegtuigen en vliegtuigonderdelen. De naam van het bedrijf ken ik uit de verhalen, dat zal ongetwijfeld kloppen.
Verder inschrijving bij het ziekenfonds (Allgemeine Ortskrankenkasse) en inschrijving bij het arbeidsbureau. Allemaal over dezelfde periode in die noord Beierse stad.
Na de oorlog bleek mijn vader TBC te hebben, hij heeft daarvoor lang gekuurd en is geopereerd aan TBC in zijn ruggenwervels.
Het blijkt uit de archiefstukken dat mijn vader tot 1 van de 3 Nederlandse dwangarbeiders behoorde die in 1944 in het ziekenhuis gezien is door een longarts. Misschien had hij toen al TBC?
En verder heb ik niets kunnen vinden, niets over het werk dat hij deed in die fabriek, of andere wetenswaardigheden.
Over een mogelijk verblijf in een andere stad vind ik helemaal niets. Het zou kunnen dat de archieven in Leizig of Dresden bij bij bombardementen vernietigd zijn. Of er waren ooit plannen en is het er nooit van gekomen?
Schoonvader
Over mijn schoonvader heb ik helemaal niets gevonden. Ik weet dat hij 2x als dwangarbeider naar Duitsland is gestuurd. Bij de eerste keer kreeg hij zo'n heimwee dat hij terug naar huis is gegaan. Hij is toen opgepakt en naar Kamp Vught of Kamp Amersfoort gestuurd, daar heeft hij een erg nare tijd gehad en van daaruit is hij opnieuw naar Duitsland gestuurd.
Mogelijk kan ik desgewenst aanvullend onderzoek laten doen, dit staat er op de site:
In
een aantal gevallen kunt u aanvullende onderzoek laten uitvoeren naar
tewerkgestelden in Duitsland. Aanvullend onderzoek levert meestal alleen
iets op als een van de volgende zaken van toepassing is:
- de tewerkgestelde is in Nederland via Kamp Vught of Kamp Amersfoort naar Duitsland gestuurd;
- de tewerkgestelde heeft in een Duits concentratiekamp zoals Neuengamme gezeten;
- de tewerkgestelde heeft in een Duits ziekenhuis gelegen;
- de tewerkgestelde is in Duitse militaire dienst getreden (SS);
- de tewerkgestelde is in Duitsland vermist geraakt of overleden.
Mijn dochters en 2 kleinkinderen dragen zijn achternaam. Als zij geïnteresseerd zijn, kan ik namens de familie aanvullend onderzoek laten doen om te kijken of daar wat uit komt.
Mijn oom bedacht in de jaren '60 zijn eigen "therapie".Ging met zijn vrouw naar de plaatsen waar hij werkte en woonde. Ontmoette zelfs nog een vroegere vriendelijke hospita. Het terugzien en praten er over deed hem goed.
BeantwoordenVerwijderenDat heeft mijn vader in 1962 ook gedaan, met zijn hele gezin ging hij op bezoek bij de vroegere hospita's die ons gastvrij ontvingen.
VerwijderenEen oudoom heeft ook als dwangarbeider gedurende de oorlog in Duitsland gewerkt. Hij mocht naar Nederland voor een begrafenis voor een familielid. Hij moest wel weer terug naar Duitsland , als hij dat niet deed werd er een ander die daar werkte doodgeschoten. Dus hij is wel weer terug gegaan.
BeantwoordenVerwijderenMijn vader moest werken in Lengenfeld ( im Vogtland ) . Hij werkte buiten in de stad en kon zich vrij bewegen en leerde daar mijn moeder kennen .Er waren ook gevangenen die op een boerderij werkten .
BeantwoordenVerwijderenMijn vader was in 1940 gemobiliseerd in omgeving Lisse/Hillegom en heeft als militair de inval van mei 1940 meegemaakt, maar omdat hij boer was en dus in de voedselvoorziening werkte, werd hij niet krijgsgevangen genomen en ook niet opgeroepen voor de Arbeitseinsatz. Van hem heb ik begrepen dat een aantal maten dat wel overkomen was en afgevoerd werden naar Duitsland. Het zal geen verbazing wekken als die uiteindelijk ook te werk gesteld werden. Alles is niet zo zwart-wit als velen graag doen voorkomen.
BeantwoordenVerwijderenOnze overbuurman heeft bijna twee jaar ondergedoken gezeten bij een Duitse boer die Hitler ook niet zag zitten. En ook over dwangarbeiders doen de vreemdste verhalen de ronde. Ik ben weliswaar geboren in WO II, maar heb er gelukkig geen herinneringen aan en zowel mijn vader als mijn moeder hebben hun kinderen ook nooit 'lastig gevallen' met sturende oorlogsverhalen. Wel kregen we er regelmatig iets over te horen, maar altijd met toelichting. Het enige waar mijn vader vrij ongenuanceerd over was, waren landwachten en SS'ers, maar die hadden zijn neef, waarmee hij opgegroeid was, geëxecuteerd.
Later heb ik me wel eens afgevraagd, als mijn vader dwangarbeider was geweest, zou ik dan (na zijn dood) nog proberen te achterhalen wat hem allemaal overkomen was in die tijd. Ben blij dat ik die keus nooit heb hoeven maken, want het lijkt me een duivels dilemma.
Ik had van mijn vader niet de indruk dat hij erg geleden heeft in zijn tijd in Duitsland. Hij heeft geen straf gehad en leefde onder goede omstandigheden. Hij moest wel werken voor de bezetter, maar had een lieve hospita en hij maakte vrienden onder mede-dwangarbeiders, ook Friese jongens, waar hij na de oorlog bevriend mee bleef. Wel was er in het laatste oorlogsjaar weinig voedsel, maar dat was in Nederland ook zo.
VerwijderenHoi Aaf, de link naar het artikel van de NOS doet het niet!
BeantwoordenVerwijderenZo doet ie het wel: https://nos.nl/artikel/2499649-stormloop-op-online-archief-nederlandse-dwangarbeiders-in-nazi-duitsland
BeantwoordenVerwijderenIk ga het aanpassen!
VerwijderenHet probleem is dat er het woordje "over" staat voor https en daarom doet de link het niet. Als je dat weghaalt is het probleem opgelost
VerwijderenIk kon mijn vader eerst ook niet vinden maar heb toen een letter aangepast en kwam hij wel omhoog.
BeantwoordenVerwijderen