Mijn vader, geboren in augustus 1923, was in de 2e wereldoorlog dwangarbeider in Duitsland.
Veel liet hij daar nooit over los.
Wel over dat er ook goede Duitsers waren, mensen die hem opvingen na een bombardement, mensen die uit wanhoop over de oorlog zelfmoord pleegden door van het balkon af te springen, omdat ze de ellende die Hitler het Duitse volk aandeed niet langer konden verdragen. Dat laatste maakte heel veel indruk op hem, het was iemand die hij zelf had gekend.
Dergelijke informatie hoorden we wel, maar wat hij waar precies deed, waar hij werkte en wat hij daar deed? Geen idee! Ik weet dat hij op het laatst van de oorlog in noord Beieren was, in de stad Hof en daarvóór meer oostelijk, in Leipzig of Dresden, meende ik ooit te hebben gehoord.
En wat deed mijn schoonvader, geboren in januari 1924, in Duitsland? Waar in Duitsland werkte die?
Mijn vader is al ruim 30 jaar geleden overleden en mijn schoonvader overleed bijna 20 jaar geleden. Hen kan ik niets meer vragen over hun tijd in Duitsland.
Nu is er sinds kort een nieuw online archief opengesteld over Nederlandse dwangarbeiders in nazi Duitsland.
Het lijkt mij interessant om meer te weten. Maar toen ik ging kijken was de site overbelast.
Later lukte het beter en vond ik 17 archiefstukken over mijn vader en helemaal niets over mijn schoonvader.
Mijn vader
Ik ontdekte dat mijn vader al vrij vroeg naar Duitsland ging. Ruim voordat er razzia's plaatsvonden. Hij was al in oktober 1942 in een stadje in noord Beieren en zou daar tot april 1945 gebleven zijn. Bij dit archiefstuk staat wel de aantekening dat deze gegevens niet met zekerheid vast te stellen zijn (Nicht feststellbar).
Als ik online ga zoeken naar gegevens over dwangarbeid, dan lees ik dat Nederlandse jongens vanaf april 1943 gedwongen worden om in Duitsland te gaan werken. Dat roept vraagtekens op, mijn vader was dus al eerder vertrokken. Ik vind online ook, dat werklozen al eerder gedwongen worden om in Duitsland te gaan werken, dus misschien was hij werkloos? Ik heb er nooit iets over gehoord.
Ik vind het adres, in dat stadje, een straatnaam die ik me nog wel herinner uit zijn verhalen.
In de zomer van 1962, toen we net onze eerste auto hadden, zijn we er geweest en hebben we een aantal van de mensen ontmoet op het adres waar hij ondergebracht was. In diezelfde vakantie hebben we ook een bezoek gebracht aan een dorp dicht bij, waar mijn vader vanaf april 1945 tot eind juni 1945 verbleven heeft, nadat hij gevlucht was uit de gebombardeerde stad.
Wat heb ik over mijn vader gevonden?
De naam van het bedrijf waar hij werkte, een fabriek voor vliegtuigen en vliegtuigonderdelen. De naam van het bedrijf ken ik uit de verhalen, dat zal ongetwijfeld kloppen.
Verder inschrijving bij het ziekenfonds (Allgemeine Ortskrankenkasse) en inschrijving bij het arbeidsbureau. Allemaal over dezelfde periode in die noord Beierse stad.
Na de oorlog bleek mijn vader TBC te hebben, hij heeft daarvoor lang gekuurd en is geopereerd aan TBC in zijn ruggenwervels.
Het blijkt uit de archiefstukken dat mijn vader tot 1 van de 3 Nederlandse dwangarbeiders behoorde die in 1944 in het ziekenhuis gezien is door een longarts. Misschien had hij toen al TBC?
En verder heb ik niets kunnen vinden, niets over het werk dat hij deed in die fabriek, of andere wetenswaardigheden.
Over een mogelijk verblijf in een andere stad vind ik helemaal niets. Het zou kunnen dat de archieven in Leizig of Dresden bij bij bombardementen vernietigd zijn. Of er waren ooit plannen en is het er nooit van gekomen?
Schoonvader
Over mijn schoonvader heb ik helemaal niets gevonden. Ik weet dat hij 2x als dwangarbeider naar Duitsland is gestuurd. Bij de eerste keer kreeg hij zo'n heimwee dat hij terug naar huis is gegaan. Hij is toen opgepakt en naar Kamp Vught of Kamp Amersfoort gestuurd, daar heeft hij een erg nare tijd gehad en van daaruit is hij opnieuw naar Duitsland gestuurd.
Mogelijk kan ik desgewenst aanvullend onderzoek laten doen, dit staat er op de site:
In
een aantal gevallen kunt u aanvullende onderzoek laten uitvoeren naar
tewerkgestelden in Duitsland. Aanvullend onderzoek levert meestal alleen
iets op als een van de volgende zaken van toepassing is:
- de tewerkgestelde is in Nederland via Kamp Vught of Kamp Amersfoort naar Duitsland gestuurd;
- de tewerkgestelde heeft in een Duits concentratiekamp zoals Neuengamme gezeten;
- de tewerkgestelde heeft in een Duits ziekenhuis gelegen;
- de tewerkgestelde is in Duitse militaire dienst getreden (SS);
- de tewerkgestelde is in Duitsland vermist geraakt of overleden.
Mijn dochters en 2 kleinkinderen dragen zijn achternaam. Als zij geïnteresseerd zijn, kan ik namens de familie aanvullend onderzoek laten doen om te kijken of daar wat uit komt.