Verkiezingen vroeger, toen ik jong(er) was

Vanaf 2009 tot in 2016 werkte ik op een stembureau. Hoe ging dat stemmen vroeger toen ik voor het eerst mocht stemmen?

Tegenwoordig ben je vanaf je 18e stemgerechtigd, dan ben je ook meerderjarig. Vroeger werd je 3 jaar later dan nu meerderjarig. Toen ik in 1970 18 jaar werd, toen mocht ik nog niet stemmen, dat mocht pas vanaf mijn 21e jaar, als ik echt volwassen en dus meerderjarig was. Die meerderjarigheid is vanaf 1988 veranderd. Voor die tijd mocht je voor je 21e jaar niet stemmen en ook niet zonder toestemming van je ouders trouwen.
Vanaf december 1973 mocht ik dan eindelijk stemmen!

In de jaren voordat ik stemrecht kreeg, was er opkomstplicht in Nederland, dat was tot 1970. Je kon dus bij verkiezingen niet thuisblijven, nee, je moest verplicht komen. Wel kon je blanco stemmen of een ongeldige stem uitbrengen door meerdere hokjes rood te kleuren, maar naar het stembureau komen was voor iedereen verplicht! De politieke partij waar mijn ouders lid van waren, organiseerde daarom particuliere taxidiensten van en naar het stembureau om minder mobiele leden de gelegenheid te bieden te kunnen stemmen.
Hoe ging dat vanaf het moment dat ik mocht stemmen?
Op de dag van de verkiezingen ging je naar het stembureau dat op jouw stempas stond. Een legitimatie was niet nodig, er was nog geen legitimatieplicht. In het stembureau lag een register van alle kiesgerechtigden uit het district van dat stembureau. Jouw nummer werd opgezocht en je naam werd opgelezen. Je moest mondeling bevestigen dat jij dat inderdaad was en dan kon je met het rode potlood gaan stemmen.

Hoe werd er campagne voor de verkiezingen gevoerd? Social media waren er nog niet, om stemmen te werven werd gebruik gemaakt van zendtijd voor politieke partijen, verkiezingsmanifestaties in allerlei zalen en zaaltjes en heel veel raamposters. Er waren straten waar op vrijwel ieder woonkamerraam een poster van een politieke partij hing en soms wel 2 of 3 verschillende, dat gebeurde als de rest van het gezin van een andere partij was. Die posters deden naar mijn mening nogal afbreuk aan het stemgeheim. Want als jij een poster op je ruit had van het PvdA, dan was er niet zo veel geheims meer aan jouw stemgedrag.

Woning met raamposters.

Bij verkiezingen zoals Tweede kamer verkiezingen kon je mensen machtigen, maar volgens mij moest dat via de gemeente waarin diegenen die iemand wilden machtigen woonachtig waren. Ik heb rond 1975 een keer voor mijn ouders gestemd. Die waren toen op vakantie in het buitenland. Ik had speciale gemachtigden passen waarop stond dat zij mij machtigden. Ik moest voor hen op de PPR stemmen, ik weet het nog precies. Dat was niet de partij waar ik op stemde, ik was van de partij met dat blote meisje dat een paar jaar eerder op de posters had gestaan.
Ik heb lang, net als nu, met het rode potlood gestemd.
Gedurende vrij korte tijd waren er stemcomputers die werden ingezet bij verkiezingen, namelijk tussen 1991 en 2006.  In 2006 bleek dat het mogelijk was om met stemcomputers te frauderen. Ook was het stemgeheim niet te garanderen. Mensen konden mogelijk op afstand zien wat jij stemde. Dus was het afgelopen met de stemcomputers en werd er weer handmatig geteld.
Ik denk zelf dat er in de toekomst ooit nog wel weer met computers gewerkt zal worden en dat op een gegeven moment het rode potlood definitief tot het verleden zal gaan behoren. Dus geniet er nog maar even van, morgen!