zaterdag 10 maart 2012

Nog meer nostalgie

Gisteren had ik het over nostalgie. Eigenlijk is er in de loop van mijn leven al erg veel veranderd.
Wat was er zo'n 60 jaar gelden allemaal anders dan nu?
  • We hadden geen douche, alleen een tobbe. Ik kwam in hetzelfde waswater als mijn broertje. ik heb geen idee hoe mijn ouders zich wasten.
  • Tampons en weggooi-maandverband en weggooi luiers bestonden nog niet. Er waren alleen stoffen gevallen die in een stinkende emmer met soda ergens achter in de schuur stonden te weken. Daarna werd deze was uitgekookt en eindeloos weer gebruikt.
  • poepdoos
  • Vitaminepillen heb ik nooit gehad, wel iedere avond een eetlepel levertraan. Vies dat dat was! Ik was enorm blij dat ik geen levertraan meer hoefde!

  • We hadden geen wc, alleen een tonnetje, een poepdoos. Het heette ook wel privaat. In Leeuwarden, mijn geboortestad, waren in 1951 nog 10.719 woningen met een ton, in 1962 was dat aantal geslonken tot 6.446 woningen. Ook mijn grootouders, allemaal woonachtig in de stad Leeuwarden, hadden zo'n ton.
    De tonneman haalde elke week de volle ton op en bracht een lege ton weer terug. In de ruimte waar de ton stond, stonk het altijd vreselijk, ondanks de deksel die op de ton zat.
  • We hadden geen CV, alleen een kolenkachel. Elke herfst leverde de kolenman zakjes kolen aan, die kwamen in de opslag in de schuur. Natuurlijk was er alleen een kachel in de woonkamer.
  • We hadden geen wasmachine, in grote ketels werd de was gekookt en op een wasbord werd de was in een tobbe geboend. Vervolgens ging de was door de wringer waardoor het redelijk droog werd.
  • We hadden geen wasdroger, alle was hing buiten op het platje te wapperen of op wasrekken rond de kolenkachel.
  • Er was geen auto, alleen fietsen. Bijna niemand had een auto.  Er werd ook veel gelopen.
  • Op school zat je in zo'n tweepersoons houten schoolbank met ingebouwde inktpot. Natuurlijk had je in het lokaal ook een zwarte kolenkachel. Ik weet nog dat rond de kachels in de kleuterschool grote zwarte schermen stonden. Dit was om te voorkomen dat kinderen spelend tegen de gloeiend hete kachel aan zouden komen. Wat ik mij vooral herinner, zijn de gigantische kachelpijpen die door het lokaal liepen.
  •  Zoals ik gisteren al schreef: De bakker kwam met een bakfiets langs de deuren.
     De groenteman en de melkboer kwamen met paard en wagen, net als de schillenboer. De  scharesliep had een duwkar waarmee hij langs de huizen ging. Ook kwam op vrijdag (de Katholieke kerk was vlakbij) de visman langs met een bakfiets met vis.
  • Ik weet nog dat ik voor de eerste keer naar een zelfbedieningssupermarkt ging. Je kon zelf alles uitkiezen en in een karretje leggen! Ongekend! Daarvòòr kwam je met een boodschappenbriefje en pakte de dame bij de balie alles in..
  • scharensliep met dank aan het Nederlandsopenluchtmuseum
    Er waren geen televisies, geen computers, geen telefoons, geen MP3 spelers, Iphones of ander speelgoed. Alleen een radio in de huiskamer, verder niets.
  • Geld was toen nog gewoon geld en geen. tegoed ergens bij een bank, je kon niet pinnen. Salaris ontving je in een zakje met een echt salaris strookje. En dat was ook echt een strookje.
  • De moeder van de buurman woonde in bij het gezin van de buren. Beppe had een gouden oorijzer op, een soort jakje en lange zwarte rokken aan. Diezelfde buren hadden 10 kinderen en dat was heel gewoon. Hoe ze allemaal sliepen, met oma er ook nog bij? Geen idee.
  • Je woonde met zijn allen in de woonkamer, in ieder geval in de winter, want in de rest van het huis was het te koud, die was alleen om te slapen. Woning isolatie en dubbel glas waren dingen waar wij nog nooit van gehoord hadden.
  • Vrouwen en meisjes hadden rokken aan. Dat hoorde zo. Als het heel erg koud was, dan droeg ik onder de rok nog een lange broek. Pas vanaf mijn 16e ben ik regelmatig broeken gaan dragen.
  • Mijn moeder droeg een hoofddoek als het waaide of als het koud was. Gewoon dichtgeknoopt onder haar kin. Ongeveer zoals op de foto. In de zomer een katoenen doek, in de winter een wollen exemplaar. Ik droeg ook wel hoofddoekjes als het koud was. Mijn oma's droegen in die tijd altijd hoedjes, behalve als het hoogzomer was.

    Wat wilde ik hiermee zeggen? Er is in de afgelopen 60 jaar enorm veel veranderd! Ik had dat als kind nooit kunnen denken!

19 opmerkingen:

  1. En stiekem vind ik het grappig, dat er dus weer langzaamaan dingen zijn van 50/60 jaar geleden die weer een beetje terugkomen. Niet alleen in de kleding, maar ook in het alledaagse leven. Zelf je eten verbouwen wordt steeds minder gek.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik ben maar 10 jaar jonger, en heb deze dingen dus echt niet meer meegemaakt. Wij hadden wel cv, een wasmachine, en ook toen ik vrij jong was, al tv, toen ik 8 was, kregen we kleurentv. Een auto( tje) kregen mijn ouders toen ik 3 jaar was. Wat jij omschrijft herken ik meer uit het leven van mijn moeder, die is nu 84. Zal ook wel schelen in welk deel van Nederland je woonde

    Marijke

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. De jaren vijftig waren de jaren van opbouw na de oorlog; men had het nog niet zo breed. In de jaren zestig kwam met de hoogconjunctuur de welvaart. De salarissen gingen enorm omhoog. Er was ineens veel meer mogelijk. Iedereen kreeg een auto, een wasmachine, een tv, een koelkast e.d. Ik ben zelf opgegroeid in de jaren vijftig. Er is een groot verschil qua welvaart tussen de jaren 50 en 60.

      Verwijderen
  3. Ik herken veel uit je verhaal. En heb het gevoel,dat het goed is,zo'n tijd te hebben meegemaakt. Het geeft me dankbaarheid voor wat er nu is. Maar ook verwondering voor een hoop verspilling. Groeten Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Sinds mijn jeugd (pak 'm beet 20-25 jaar geleden) is er al ontzettend veel veranderd, maar bij jou écht nog veel meer!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Bij mijn oma was er nog wel zo'n ouderwetse kachel. Heel gezellig. Maar al wel riolering. Ik moet eens aan mijn ma vragen of zij al riolering hadden toen zij klein was. In de flat waar ze gingen wonen wel, maar daarvoor in het huis van mijn overgrootouders?

    Mijn oudtante vertelde dat ze toen de eerste maandverbanden kwamen, ze de plakstrip op hun lijf hadden geplakt. Wisten zij veel... haha.

    Veel dingen mogen wel zo blijven (riolering enzo) maar het is jammer dat het overconsumeren en weggooien in deze tijd. Daarbij mag best eens naar vroeger gekeken worden, toen ging het ook allemaal.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Zelf heb ik nog meegemaakt, toen ik klein was, dat mijn ouders hun eerste telefoonaansluiting kregen.

    Verder weet ik nog dat onze zwartwit TV werd ingeruild voor een kleurentelevisie. Die kleurentelevisie was nog zonder afstandsbediening.

    Pecunia.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Leuk, die nostalgische logjes! ik herken er veel uit, want ik ben een "babyboomer", uit 1947. Maar die "poepdoos" hebben wij nooit gehad. Wel werd ik in de teil gewassen,en ik kreeg ook zo'n vieze lepel levertraan, brrrr.....
    Wij hadden ook een kolenhaard, en ik herinner mij nog goed de kolenboer die met een zak over zijn hoofd en schouders de kolen kwam brengen. Als het een strenge winter was geweest, dan waren de kolen al in februari op, en moesten er kolen bijbesteld worden!In de slaapkamers stonden de bloemen op de ramen, d.w.z. de ramen waren helemaal bevroren! Dat was een grote tegenvaller voor mijn moeder, die al jong weduwe was, want dat was weer een aanslag op haar portemonnaie! En bij ons kwamen ook de bakker, melkboer en schillenboer langs de deur. In de winkelstraat bij ons in de buurt ( Rotterdam) zat toen een soort supermarkt: De Gruyter. Die verkocht allerlei soorten koffie en thee. Die ongemalen koffie zat in een soort grote glazen vitrines, die aan de muur hingen. En dan kon je kiezen welke soort koffie je wilde, bijv. rood,-paars,-oranje,-zilver,of-goudmerk.En dan kon je het laten malen, of niet. Thuis hadden we een handkoffiemolen, waarmee mijn moeder dan de koffie maalde. Bij de Gruyter kon je ook "het snoepje van de week" kopen. Dat was de aanbieding van een zakje snoep voor ik meen, 10 cent!! Zo kan ik nog wel even doorgaan.
    groet, Tineke.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ik herken veel ... maar niet uit mijn eigen leven. De geschiedenis van Nederland is in 50 vensters, delen, verdeeld: de canon van de geschiedenis. Bij elk venster liet educatieve uitgeverij Delubas een kinderboek schrijven (voor de bovenbouw van de basisschool). Ik schreef onder andere het deel over Willem Drees en de verzorgingsstaat. Het boek (verschenen in 2009) heet 'Een foto in de sneeuw' en het speelt in 1956.

    De moeder van mijn hoofdpersoon is ook altijd in de weer met de was. Er wordt warm water gehaald bij de waterstoker. Men drinkt chocolademelk maar maakt die zelf met cacao, suiker en melk uiteraard. Vergeet niet het mariakaakje!

    Ik heb met erg veel plezier aan dit kinderboek gewerkt: me goed ingelezen, veel gevraagd aan mijn ouders, voorwerpen bekeken uit die tijd.
    Misschien is het leuk voor de 'ouderen' die dit lezen om het boek eens uit de bibliotheek te halen. Mijn moeder (geboren in 1944) herkende in ieder geval veel uit haar jeugd.

    Leuk om hier ook weer zoveel te lezen over deze tijd! Het is maar rond de zestig jaar gelezen, maar wat een wereld van verschil met nu!

    Groetjes,
    Marlies

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Foutje: 'gelezen' (laatste zin) moet uiteraard 'geleden' zijn!

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Geweldig stuk! Heerlijk om weer eens een stuk terug te gaan in de tijd. Wat een luxe en een rijkdom hebben we nu! Iets om dankbaar voor te zijn. Eenvoudig leven, back to basic maar wel met alle luxe: toilet, wasmachine, internet etc.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Je vergeet er nog een, toen hadden we nog de gulden! Ben trouwens wel blij dat ik van na de poepdoos ben!

    G. An

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Toen ik 20 jaar geleden op vakantie ging met een vriendin, kwamen we te kamperen in de tuin van een oud boerenechtpaar. Zij hadden dus nog een wc-huisje in de tuin (met hartje), houtkachel, waterpomp en een mangel voor de was.

    Heel bijzonder vond ik dat toen. Maar ook wel weer handig. Het maakt je behoorlijk zelfvoorzienend. Ik vroeg me toen alleen af hoe ze dat dan in de winter deden... Want in zo'n WC hok in de tuin zit natuurlijk geen verwarming.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. En langs het tuinpad van mijn vader zag ik de hoge bomen staan, ik was een kind en wist niet beter dan dat dat nooit voorbij zou gaan...
    Leuk onderwerp.

    Groet,
    Hannie

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Toch herken ik ook wel dingen uit jou verhaal, wij hadden ook nog 1 kolenkachel in 1 kamer, geen dubbel glas, swinters hadden we bevriezings verschijnslelen als je je neus boven de deken deed en alles in de keuken bevror! geen douche maar een tobbe op de tafel op zaterdag avond.
    De bakker, melkboer(zette van die glazen flessen voor de deur met melk vla en yoghurt) aardappelboer, schillenboer, kolenboer kwamen allemaal langs de deuren en ik kan me ook nog de eerste supermarkt herinneren.. die was bij ons in een oude kerk gemaakt, keek mijn ogen uit, limomade had hele felle kleuren en als je het gedronken had was je mond helemaal geel, rood of groen!!
    Tv hadden wel wel zwart/wit met maar 1 net en mijn pa had een heel klein autootje.
    Wasmachine dat was zo'n rond ding met een schroef in het midden en een wringer er op.
    Iedereen had een loper (sleutel) van elkaar en iedereen liep dan ook bij elkaar naar binnen.
    Ook reed er soms een srv wagen door de straten met alle hande producten.

    Hoe dan ook, ik denk er met veel plezier aan terug.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Ja hoor, een heleboel herkenning, maar in Apeldoorn hadden we eerst een beerput die geleegd werd van tijd tot tijd, wat een stank was dat dan! In de jaren 50 kwam in het centrum waar we woonden, ook riolering. wij hadden een winkel maar daar was volgens mij geen kachel. wij hadden een kachel in de kamer en in de keuken. Naar bed ging een kruik mee.Het eerste maandverband moest aan een elastieken gordeltje geknoopt worden.
    Ja die levertraan, vies, maar eigenlijk buitengewoon gezond, zowel vanwege de omega vetzuren als vitamine D. Ik denk dikwijls, wat zou het goed zijn als de jeugd ( en volwassen ) weer levertraan zouden krijgen. Een aantal klachten zoals bijv allergieën zouden wel eens een stuk minder kunnen worden is mijn idee en overtuiging.

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Heel veel herkenning! Alleen gelukkig de poepdoos niet. Ik woonde als klein kind in Den Haag. Daar was gelukkig al gewoon een wc. We hadden natuurlijk ook geen tuin, dus ook geen plek voor een poepdoos. Maar verder herken ik alles uit het stukje. Jeeee, wat een veranderingen inderdaad!

    BeantwoordenVerwijderen
  17. veel herkenning.....de poepdoos ken ik nog van mijn grootouders en de hele rest van mijn ouderlijk huis. ik vind nog steeds de warmte van een kachel behaaglijker als van de cv. we hebben nu wel alle gemakken, maar wij proberen er wel bewust mee om te gaan, ook nog een overblijfseltje van mijn jeugd: deuren achter je k... dicht (anders werd je teruggeroepen), nergens licht aan als het niet nodig is en geen kranen laten lopen tijdens tandenpoetsen o.i.d.
    nu ben ik daar heel blij mee............en mijn kinderen zijn d'r ook weer mee opgevoed ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  18. leuk al die verhalen te lezen...benzelf van 1952...en ook mijn beppe (oma) had een tonnetje wat jullie een poepdoos noemen. Ook waren wij veel buiten...stekelbaarsjes vangen met een netje..polstokspringen..allemaal aktiviteiten buiten..Ook lid van de M brigadier...veel kinderen liepen met een M op de mouw van hun jas. ook mijn moeder had een grote teil op het gasstel waar de was stond te koken...en later een lavet waar in gewassen werd en wij zelf ix in de week. een zondagse zomerjurk en was het nooit mooi weer dan 2x aangehad en hij was je al weer te klein.geen panty's maar kousen met jarretels en o wat had je s'winters dan rode billen helemaal schraal van de kou. een mooie tijd ach ik weet het niet hangt ook af hoe je jeugd geweest is...ik ben in ieder geval wel blij dat mijn kinderen minder streng zijn opgevoedt

    BeantwoordenVerwijderen

Reageren is leuk, graag zelfs, maar onzinnige, onaardige of kwetsende reacties naar mij of anderen en ook reacties met nep-informatie worden niet geplaatst.

Over verwijderde reacties ga ik niet in discussie.