zaterdag 13 september 2014

De supermarkt vroeger, of beter gezegd geen supermarkt

Toen ik een klein kind was, waren er geen supermarkten, in ieder geval niet in Leeuwarden, waar ik woonde.
Mijn moeder kocht de meeste boodschappen aan de deur. De bakker, de groentenboer, de eierboer, de melkboer, iedereen kwam langs. Meest met paard en wagen. Daar kocht je je eten.
De bakker had een speciale bakfiets. De bakker had niet veel meer dan wit en bruinbrood. Voor gebak ging je naar de bakkerij,
Ook de visman kwam langs met een bakfiets, die kwam op vrijdag. De katholieke kerk was vlak in de buurt.
Er kwam geen vleesventer langs de deuren, voor vlees ging je naar de slager.
De melkboer had naast melk in een melkbus niet een erg groot assortiment: glazen flessen yoghurt en verder karnemelkse pap ook in een melkbus. De melk moest worden gekookt in een melkkoker en moest vervolgens weer afkoelen. Wij hadden tot mijn 10e jaar geen koelkast, dus het was een zaak om met beleid in te kopen.
Er kwam een groentekar door de straat, die verkocht groenten en fruit. Alle moeders keurden de waren en kochten wat hun geschikt leek. De groenteman had ook een winkel, daar stond een aardappelschilmachine. O wonder van techniek! Daar deed de groenteman de aardappels in en dan kwamen ze er geschild weer uit!
De eierboer kwam op de fiets, met zinken emmers met losse eieren aan het stuur. Je kon zo veel eieren kopen als je wilde. Niks doosjes, gewoon los.
Er was ook een kruidenier, een stuk verderop. Die verkocht rijst, gedroogde bonen, suiker, koffie, thee, meel, potten jam en dat soort dingen. Ik kan mij niet herinneren dat dergelijke artikelen nog afgewogen moesten worden. Het zal al wel verpakt zijn geweest. Je ging bij de toonbank staan en je overhandigde je boodschappenlijstje of je noemde op wat je wilde hebben. Ik gaf als 6 jarige het lijstje en vervolgens de portemonnee. Daar haalde de kruidenier dan het geld uit dat betaald moest worden. Zo ging het overigens ook bij de slager.
Niks zelfbediening, geen winkelwagens.
Er was overigens meer dat langs de deuren kwam venten, er was ook een scharensliep, die kwam met een karretje door de straat en maakte tegen betaling alle botte scharen en messen weer scherp.
Ook kwam er regelmatig een man met garen, band, knopen, onderbroekenelastiek en andere zaken, eigenlijk een marskramer.
Rond mijn  10e kwam ik voor het eerst in een supermarkt. Daar had je mandjes en later ook karretjes en daar kon je zelf je boodschappen kiezen en in een mandje leggen!! Dat gold destijds trouwens niet voor groenten, fruit en bijvoorbeeld kaas. Dat werd nog steeds voor je afgewogen en verpakt. Je mocht niet zelf kiezen.

20 opmerkingen:

  1. Toen ik kind was (ben van halverwege de jaren '60) was er volgens mij alleen een AH of een Centra. De bakker, groenteman, SRV kwamen allemaal nog langs huis. Net als de schillenboer. En idd mocht je bij de groente afdeling van de supermarkt niet zelf uitzoeken. En het brood kocht je ongesneden. Het snijden kostte een dubbeltje.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Je brengt me terug in mijn jeugd. Wij hadden nog een schillenboer en een olieboer.Ik heb wel eens gelezen dat toen een groter deel van het maandinkomen werd uitgegeven aan in huidige termen "onbewerkt"voedsel.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Er kwam inderdaad ook een schillenboer langs en de kolenboer. De kolenboer ventte niet, die leverde bestellingen af. Hoe mijn ouders kolen bestelden weet ik niet, ze hadden geen telefoon. Waarschijnlijk ging mijn vader op zijn fiets naar de kolenhandel toe en bestelde daar de kolen.

      Verwijderen
    2. Mensen gaven destijds een groter deel van hun inkomen uit aan voedsel. Maar het is wel statistiek. Nu wordt een veel groter deel van het inkomen uitgegeven aan bv zorgkosten en wonen.

      Verwijderen
  3. Nu hoeft er niemand meer aan de deur te komen. Iedereen werkt overdag, althans veel. Hoewel de keuze beperkter was klinkt het allemaal wel goed. Inmiddels is de keuze reuze. En staan er van product X minstens 5 verschillende soorten/merken. Soms word ik daar wel eens helemaal gek van. Welke moet ik nemen.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ja grappig he? Allemaal nog betrekkelijk kort geleden. Ondanks dat ik wat jonger ben dan jij (50) kan ik een deel van die dingen me ook nog herinneren. Ik woonde tot mijn zesde in een dorp heel dicht bij de bakker waar we dan als kind de gebroken koekjes kregen. Ook inderdaad de bakker en groenteboer langs de dijk. Later ging ik in Dordrecht wonen en daar woonde we tegenoverde spar. Heel anders al kan ik me geen verwondering meer herinneren. Veel is er veranderd in de vorige eeuw en veel ontwikkelingen lijken nu helemaal snel te gaan, zeker op technologisch gebied.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ja, er verandert veel! Zelfs in 28 jaar is er ook nog veel verandert,

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Er kwam ook iemand langs om pens voor de hond te brengen, wat stonk dat!
    En de kolen- en olieboer heb ik nog meegemaakt in de 50-60er jaren. Zelf begin 70 kwam midden in Den Haag de petroleumboer langs. Was even wennen toen ik daar ging samenwonen en CV bij ouders gewend was.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Mijn moeder kocht altijd 'ongesneden, grijs knipbrood', op zaterdag 6 stuks en mijn vader bakte een krentenbrood van bijna 5 pond! Wij, kinderen, braken altijd een puntje van de knip hetgeen mijn moeder mateloos ergerde!
    In het kookfornuis werd turf gestookt: de turven werden eind augustus in een kar voor het huis gezet en moesten met de kruiwagen naar achteren gebracht worden. Voor de haard moest ik (op weg naar school) langs de kolenboer om een 'mud nootjes 4' te bestellen. Er waren twee katholieke kruideniers op het dorp waar we bij toerbeurt naar toe gingen. De Gruyter kwam elke vrijdag langs met boodschappen en wij kinderen verheugden ons op het 'snoepje van de week'
    Ook de groenteboer, de melkboer, de galanteriën-, garen- en bandverkoper, de schillenboer, scharensliep kwamen zeker tot 1965 langs. Dan was er nog een keer per jaar een verkoping van 'vrij bank vlees' waar mijn ouders nooit kwamen en ik heb eigenlijk nooit begrepen wat 'vrij bank vlees' was.
    In 1966 verhuisden wij naar een splinternieuwe woning met een geiser, een aardgaskachel en fornuis en een douche. Mijn jongste broertje werd in 1965 geboren (10E kind) en in dat jaar kocht mijn moeder de eerste electrische wasmachine! Geen volautomaat maar ze was er erg gelukkig mee.
    Mijn vader was (voor die tijd zeker) erg geëmancipeerd. Behalve zijn baan in ploegendienst hielp hij bij alle huishoudelijke werkzaamheden. Alleen naar een winkel ging hij nooit!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Inderdaad! Bruin brood werd grijs brood genoemd. Ik was dat helemaal vergeten, maar nu je dat zo noemt, nu weet ik het weer. Mijn moeder kocht iedere dag een halfje grijs en een halfje wit voor 2 volwassenen en 2 kinderen.

      Verwijderen
    2. Janne, jouw verhaal is exact als het mijne. Tot mijn 11 e woonden we in een buurt waar de Gruijter, die bij ons als bijnaam had Piet den Dief, de boodschappen thuisbracht nadat mijn moeder het bestelboekje ingeleverd had. Daarna verhuisden wij naar een nieuwbouwwijk, inderdaad met douche, daar werd de eerste supermarkt van de Gruijter geopend. Dat je toch zomaar je boodschappen kon pakken, ongekend. Toen moesten we ook naar de bakker toe voor brood, mijn moeder wilde altijd een regereringsbrood of een doorstoken brood, mijn zus en ik vonden dat zo'n stomme woorden dat meer dan eens deze broden uitverkocht waren, haha, en wij een vloerbrood meenamen waarvan we dan onderweg de vellen aan de zijkant, waar de broden tegen elkaar hadden gestaan in de oven en die dus nog zacht waren, ervan af trokken en opaten met als gevolg een half weggegeten brood. Het meest luxe wat wij soms kregen was een frans brood, witbrood met boter en suiker, een traktatie.Wij kregen ook zo rond 1965 de eerste wasmachine, maar evengoed moest dan nog de hele keuken uitgeruimd worden, nog later kwam de volautomatische wasmachine, ik was toen het huis al uit. Onze moeders waren dan voor de jaren zestig wel veel meer tijd kwijt aan het huishouden maar wel veel minder aan het boodschappen doen. De kolenboer kwam dan wel aan huis maar het iedere dag de kachel uithalen en huis stofvrij houden, kolenkachel veroorzaakt nu eenmaal heel veel stof, na de winter de kachel weer zwarten en de micaruitjes schoonmaken, is maar één voorbeeld van een bewerkelijk huishouden, Gr. Leontine

      Verwijderen
    3. Zuinigaan, we trouwden in 1967. En kochten grijs brood. Ik werd zwanger (1968) en de huisarts -die was er toen nog- adviseerde bruinbrood. Het huidige tarwe. Veel later kwam er volkorenbrood. Als iemand het antwoord weet; als ik nu brood bak van bloem van de molen is het brood wat geler. Wit brood is gebleekt meel. (Je kan er je was in bleken !!) Wat was het grijze brood ?

      Verwijderen
  8. Leuk die herinneringen aan boodschappen doen vroeger.

    Ik ben 39. Ik herinner me nog de SRV die langs kwam, wij noemden dat 'de melkboer' en die liep rond met een klingelende bel om aan te geven dat hij er was.

    En wij hadden ook een bakker die thuis brood bezorgde.

    Verder lieten mensen uit de straat voedsel voor hun hond thuis bezorgen. En er waren buurtbewoners die bestelden bij het IJspaleis, maar dit bestaat nog steeds.

    Thuis kochten mijn ouders brood bij de bakker (sinds zij niet meer brood thuis lieten bezorgen), vlees bij de slager, groente bij de groenteman en zij gingen ook naar een Indische toko.

    Als kind kreeg ik altijd een snoepje bij de bakker, een appel bij de groenteboer en een worstje bij de slager.

    Wat supermarkten betreft. Als kind heb ik nog wel meegemaakt dat je in de supermarkt bij de groenteafdeling ook nog moest vragen om wat je wilde. En bij de broodafdeling.

    Nu is het gewoon alles zelf pakken.

    Uit luiheid koop ik alles bij de supermarkt, maar misschien moet ik ook de kleine winkels (slager, groenteboer, bakker etc. ) weer gaan steunen. En weer vaker naar de markt.

    Hier rijdt er in de buurt trouwens nog wel regelmatig een soort SRV wagen rond. En een tijdlang kocht ik aardbeien van iemand die ook regelmatig op de markt stond (of staat) en een keer per week hier door de wijk kwam. Tegenwoordig werk ik op de tijd wanneer die man langs kwam.

    Chantal.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. we vinden allemaal dat we veel meer keuze hebben door de supermarkt, maar daar ben ik het eigenlijk helemaal niet mee eens , we kunnen alleen maar kiezen wat de producenten ons aan willen smeren, alles zit driedubbel verpakt. alles is volgestopt met allerlei toevoegingen en suikers. ik wil echt niet beweren dat vroeger alles beter was ,maar toch als ik dan zon winkel in belgie zie ,waar je weer gewoon zelf je produkten mag afwegen en in je eigen meegepakte verpakkingen mag doen , dan hoop ik dat we dat hier ook snel krijgen , dan maar een minder groot assortiment maar wel meer verantwoorde keuzes.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Wat leuk om al die zo herkenbare herinneringen te lezen. Er komt bij mij nu van alles boven. Zo aten wij (gezin van 5) geen andere groente en aardappelen dan die uit eigen tuin. Een kruidenier kwam een paar keer per week met een bestelbusje, er werd een boekje ingevuld voor de volgende keer en hij leverde de boodschappen die je eerder had ingevuld. (Een beetje á la SRV). Ook de bakker kwam elke week langs. Eieren en geslachte kippen haalden we bij een boer uit de buurt. Echte ouderwetse scharrelkippetjes die gewoon lekker met de pot meeaten. Nooit meer heb ik daarna nog zulke lekkere kip of eieren gegeten. Mijn moeder ging om de zoveel tijd naar de Prijsslag. Geen auto dus dat was een fietsritje naar de stad van een half uur met boodschappentassen. Er kwam ook nog regelmatig een kolenhandelaar (geen CV maar een paar hout- en kolenkachels). Op de hoek zat een heel klein winkeltje dat in eerste instantie nog een eigen bakkerij had. Iemand had de letter W van zijn winkelraam afgehaald, dus er heeft jarenlang 'de arme bakker' gestaan. We zagen een keer op een daar gekochte zak chips, dat deze al bijna een jaar over de datum was. Tja.... Mijn vader had naast zijn volle werkweek ook nog een kooi met (max) 60 varkens. Geen eigendom, maar hij werd betaald voor het vetmesten (op voerbasis heette dat geloof ik). Als deze vetgemest waren kocht hij er daar 1 van welke via het slachthuis weer terug kwam bij ons. Je had dan 2 helften die een slager uit de buurt bij ons thuis verder klein kwam maken. Dat was altijd groot feest en heel het huis stond op zijn kop. En daar aten we dan ook weer ik weet niet hoe lang van. Ook kwam er in mijn vroege jeugd (ik ben nu 48) bij ons een marskramer. Daar moeten we nu nog wel eens om lachen. Hij noemde dan alles wat hij bij had achter elkaar in sneltempo op en zei daar in een adem achteraan:'"vrouw heb je nog koffie?". Mijn moeder vond dat ze altijd iets moest nemen dus wij hadden zelf een winkeltje in schoenveters kunnen beginnen :-) Op een gegeven moment vielen die dingen allemaal weg en werd het overwegend supermarkt wat de klok sloeg. Het was een mooie tijd vol met herinneringen. Ik mis het wel eens.

    Lilian

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Leuk om te lezen hoe het vroeger was. Het geeft minder keuze, maar maakt het leven zo te lezen wel eenvoudiger.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Oh daar kan ik me ook nog een hoop van herinneren, de aardappel boer kwam dan een heleboel aardappels storten op de zolder en de kolenboer om de kachel te stoken.
    De eerste supermarkt bij ons in de buurt kwam in een oude kerk daar keken we onze ogen uit maar lang bleven mensen toch naar een kruidennier/melk winkeltje gaan en de super markt heeft echt terrein moeten winnen.
    Leuk je zulke herinneringen ophaald

    BeantwoordenVerwijderen
  13. wat mij betreft is er niet veel meer keuze gekomen ,maar andere keuzes, tenslotte bepalen nu de supermarkten en producenten wat de keuzes zijn, want als consument word je veel opgedrongen, veel plastic verpakkingen en allerlei E nummers en suikers. wat dat betreft zou ik wel terug willen naar vroeger , meer glas en minder kunstmatige toevoegingen

    BeantwoordenVerwijderen
  14. De medicijnen van de apotheek werden bij ons ook altijd standaard bezorgd. Wij noemden die man, die op een brommer reed, de medicijnman. En de schoenmaker bezorgde de gerepareerde schoenen ook altijd aan huis. Hij kwam niet zelf, maar zijn dochters reden langs de deur. En nog zoiets: de pompbediende met z'n leren geldtas om z'n schouder. Zou je nu niet moeten proberen...
    He, wat een gezwijmel :-))

    Teunie

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Wat ook nog bijzonder is dat je even "achterom"kon gaan,zo had mijn baby broertje buikgriep en was mijn moeder op zondag helemaal door de plastic broekjes heen,ze stuurde mij naar de drogist en ze deed in haar ochtendjas open (duster heette dat toen)en even vriendelijk gaf ze me de broekjes plus een staaf laurierdrop,toch wel gemoedelijk ;)

    BeantwoordenVerwijderen

Reageren is leuk, graag zelfs, maar onzinnige, onaardige of kwetsende reacties naar mij of anderen en ook reacties met nep-informatie worden niet geplaatst.

Over verwijderde reacties ga ik niet in discussie.