Nog meer over vroeger

Ik vind het heel leuk om te schrijven over wat er vroeger allemaal anders was. Dus vandaag nog maar een vervolg. Nu niet over eten dat je nu in de supermarkt koopt, maar over andere consumenten zaken.

Vervoer:
toen ik een klein kind was, zo rond 1955, had bijna niemand een auto. Straten waren vrijwel autovrij en je kon overal spelen zonder bang te zijn dat er een auto aan kwam. Alleen op grote, doorgaande straten reed wel eens een auto of een vrachtwagen. Als je ergens naar toe ging en het was niet al te ver, dan ging je of lopend of op de fiets. Verder was er de bus.  Voor een reis met de bus kocht je een kaartje bij de chauffeur

Ik herinner mij nog vaag dat er zelfs fietsen bovenop de bus vervoerd werden. Ik heb er een plaatje van kunnen vinden.

Bussen met fietsenrekjes bovenop

van het web

Verder ging je met de trein. Nu ging ik niet vaak met de trein, maar ik ben wel eens geheel zelfstandig met de trein naar Utrecht geweest. Dat moet voor mijn 9e verjaardag geweest zijn. Mijn moeder zette mij in Leeuwarden op de trein en mijn "tante" (eigenlijk de zus van mijn oma) haalde mij in Utrecht op en dan ging ik bij haar logeren. Deze tante had zelf geen kleinkinderen en leende als het ware een kleinkind van haar oudste zus. Ik kan mij niet herinneren dat ik het raar vond om alleen te reizen of dat ik bang was of zo. In ieder klein plaatsje was een station, en je kocht een kaartje. Zo'n klein, hard kartonnen kaartje, waar de conducteur met een tang een gaatje in knipte.

Telefoon of andere manieren van communicatie:
Niemand die ik kende had telefoon. Toen mijn opa rond 1960 een hartaanval had gekregen, kwam mijn oma die dag bij ons aan de deur om het slechte nieuws te vertellen. Mijn grootouders woonden in een ander deel van de stad, dus oma kwam op de fiets langs. Pas toen ik 9 was, kregen wij telefoon en ook televisie. Daar vòòr hadden we radio voor het nieuws en communiceerden we per brief naar familieleden of we gingen persoonlijk langs. Bij mijn andere opa en oma was dat gemakkelijk, die woonden 2 straten verderop en daar woonden ook mijn oom en tante met mijn neef en mijn nicht. Je kon ze bijna beroepen.

Uit eten:
Ik wist tot mijn 10e niet eens dat er zoiets bestond als uit eten gaan. Ik had nog nooit van mijn leven een restaurant van binnen gezien en ergens op een terras iets drinken deden we ook nooit. Eigenlijk weet ik ook niet wanneer ik voor het allereerst uit eten ben geweest. Volgens mij was dat tijdens een kampeervakantie naar Duitsland met ons eerste DAF-je, ergens in het Zwarte Woud, toen het heel koud en nat was, dat we voor het eerst ergens iets aten. Blijkbaar was het te slecht weer om vóór de tent zelf iets te koken. Ik herinner mijn nog dat iemand in het restaurant ons liet zien waar ergens beneden in de diepte de Donau was, een klein stroompje dat verderop in het oosten zou uitgroeien tot een grote brede rivier. We aten een enorme lap vlees met ook nog iets erbij, maar voornamelijk vlees. Wel lekker, maar wel heel veel. Later op de camping was ik er misselijk van.

Sport of muziekles
Wij deden helemaal niet aan sport en hadden geen enkel muziekinstrument in huis. Ik heb als kind nooit geweten dat het voor anderen heel normaal was om te gaan sporten of muziekles te krijgen. Was het zuinigheid, of werd het gewoon niet gedaan in ons milieu? Ik denk het laatste. Mijn ouders waren kinderen van timmerlieden en hadden zelf ook niet gesport of muziekles gehad, behalve dan dat mijn vader een blauwe maandag op voetval gezeten heeft. Later, toen wij niet meer in Leeuwarden woonden, kwam ik op een lagere school waar ook kinderen van doktoren, medisch specialisten, ondernemers en een bankdirecteur op zaten. Die kinderen gingen naar tennis en hockey. Ook moesten ze naar pianoles en vioolles.
Nog een toevoeging: ik zal wel op gymnastiek. Dat moest van de huisarts. Ik was dik en stijf (eigenlijk nog steeds, maar dat geheel terzijde) en dan zou gymnastiek goed voor mij zijn. Ik vond het een kwelling en zag het niet als sport, maar als een enorme berg waar ik iedere week al na afloop van het gymnastiek uurtje al weer tegenop zag. De andere meisjes deden het gymmen voor hun plezier, ik moest van de dokter en was de allerslechtste van allemaal. Ik kon ook niet zeggen dat ik niet meer wilde, want het was goed voor mijn gezondheid. Ik heb zeker 8 à 9 jaren op gymnastiek gezeten. Treurnis!

Sanitair:
Rond 1960 hadden de huizen van mijn grootouders en van onszelf geen douche en geen toilet. Achter huis, in een soort schuurtje stond een tonnetje en die werd iedere week verwisseld door de tonneman. Hij bracht een lege en nam de volle mee. Tot 1970 waren er nog een paar duizend woningen in Leeuwarden die tonnen hadden.
We wasten ons in de tobbe of bij de wastafel en in de keuken poetsten we onze tanden.

(Huishoudelijke) apparatuur 

Schoepen van wasmachine

De apparatuur beperkte zich toen ik een kind was tot een radio, een strijkijzer en een stofzuiger, verder hadden mijn ouders en grootouders geen apparatuur. Rond 1961 kochten mijn ouders een kuipwasmachine en een centrifuge. In de wasmachine moest je zelf een sopje doen en dan konden de te wassen spullen daarin ronddraaien door middel van schoepen. Je kon het water middels een slang er uit laten lopen. Na het wassen moest je zelf de was in de centrifuge doen en daarna weer in spoelwater, nogmaals centrifugeren etc.
Mijn grootouders hebben bij mijn weten nooit een wasmachine gehad. Mijn oma had wel een centrifuge.
Met die centrifuge moest je trouwens uitkijken, die moest je evenwichtig beladen, anders waggelde je centrifuge tijdens het centrifugeren pardoes de keuken uit.

Radio

Wat later in de jaren 60 kwamen er platenspelers, waar je 45 toerenplaten op kon afspelen. Iedereen had ineens zo'n ding! Die was er eerder dan de tv.