maandag 29 december 2014

Wassen vroeger

Ik vind het altijd leuk om het over vroeger te hebben en dan heb ik het over de vroege jaren 50. Toen werd er zuinig gewassen, zowel wat beddengoed betreft als het badderen en douchen.
Hoe ging dat in zijn werk?
In de winter nam de kachel een heel belangrijke plaats in, we werden als kinderen namelijk voor de kachel in de grijze zinken tobbe gewassen.  Niet samen in 1 tobbe, maar eerst het ene kind en vervolgens het andere kind in hetzelfde waswater. We hadden geen douche en de tobbe was vrij klein. Mijn ouders kunnen er niet in gepast hebben. Waarschijnlijk wasten die zich aan de wastafel waar alleen koud stromend water was. We werden ingezeept en weer afgespoeld en vervolgens droogden we ons voor de kachel af en trokken we onze flanellen pyjama's aan en gingen met een kruik naar bed. Die kruik die lag er overigens vaak al in, zodat het bed al lekker voorverwarmd was.
Mijn broertje en ik gebruikten hetzelfde water. Hoeveel zal het geweest zijn per wasbeurt? 30 à 40 liter? Helemaal geen water dat meteen weer door het douchepuntje spoelt. Alleen het water voor de tobbe werd verwarmd en dat gebeurde vaak in een grote pan die de hele dag op de kachel stond.


kolenkachel (afbeelding openluchtmuseum)

Het wassen van kleding en handdoeken, washandjes, theedoeken en bedtextiel ging in diezelfde tobbe en in kleinere teilen. Het witte ondergoed werd eerst in een teil met zeep even opgekookt op de kookplaat. Met een stok haalde mijn moeder het ondergoed uit het hete sop en werd het in de tobbe in het spoelwater gedaan. Vervolgens ging het andere textiel in het al wat afgekoelde sop.
Mijn moeder waste op een wasbord. Daarop werden de vlekken geboend tot het wasgoed schoon was.
Wasbord


Wringer
Mijn moeder had geen centrifuge, maar wel een wringer. In deze wringer werd het wasgoed behoorlijk droog geperst. In de winter werd het wasgoed na een aantal spoelbeurten op wasrekken rond de kachels in de voor- en achterkamer gehangen. Dat drogen voor de kachel gaf een heel speciale geur, herinner ik mij.
Kachelrek
Veel werd er niet gewassen. Ik droeg vaak een week lang dezelfde kleren, hetzelfde hemd, hetzelfde rokje, dezelfde bloes en dezelfde sokken. Alleen de onderbroek ging vaker in de was.
Het beddengoed werd 1x per 14 dagen gewassen. Het onderlaken werd verschoond en het laken dat in eerste instantie bovenlaken was, werd onderlaken. Er kwam dan een schoon bovenlaken op de bedden. Geen dekbedhoezen, die kenden we niet, de dekbedden kwamen pas ergens in de jaren 70 in de mode.
We gebruikten een week lang de zelfde handdoek en douchen na gymnastiek was er op school niet bij. Ik herinner mij overigens toch geen gymnastiek op school. Vlak voordat ik verhuisde werd er bij de school een gymlokaal gebouwd, zodat de school een eigen gymlokaal had. Ik kan mij niet herinneren dat ik daar nog geweest ben.

De hoeveelheden wasgoed waren aanmerkelijk kleiner. Geen wonder denk ik, dat wassen op de hand was toch al een hele klus.

22 opmerkingen:

  1. Grappig, het wassen ging bij bij ons net zo.
    Achter elkaar gingen we de zinken tobbe in en dan ook nog allemaal in hetzelfde water. De grotere kinderen wasten zich zelf bij de koude kraan, maar de drie kleinsten dus in die tobbe.
    En de was ging ook met het wasbord erbij. Je zal maar zo moeten wassen voor 18 man! Maar ja, het was heel gewoon in die tijd.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. ...ik,ben ook op gegroeid in de jaren 50-60 van de vorige eeuw en was het 4E kind in een gezin met 10 kinderen! Bij ons ging het net als bij jou alleen werd de tobbe bij ons pas na drie kinderen geleegd en het water ververst :-) Mijn ouders verwarmden op werkdagen alleen de woonkeuken: op zaterdagavond (na het bad) werd de woonkamer verwarmd. In de schuur stond een grote gaspit (met gasfles) waarop mijn moeder de witte was kookte. Veel was, behalve de baby (er was altijd wel een baby) werd er door de grotere kinderen regelmatig in bed geplast. Mijn moeder is 96 geworden en glimlachte altijd een beetje meewarig als een van haar kinderen het druk had.......

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dan hadden jullie het 'luxe', 'n woonkamer en woonkeuken. ;-)
      Bij ons was er alleen een woonkeuken waar we met 18 mensen leefden.
      Wel leuk hoor, deze verhalen!

      Verwijderen
  3. Het kachelrekje ken ik wel, maar de rest is echt van voor mijn tijd! Wat is de tijd dan hard gegaan, of tenminste, de ontwikkelingen in relatief korte tijd.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik ben ook van de jaren 50, maar we woonden in bovenhuis en hadden wel een douche. Was werd gekookt op het gasfornuis, ik kan de lucht nog ruiken. Ook werd er gebruik gemaakt van de wasserij. Die kwam het halen en schoon weer terugbrengen, ik zal eens vragen wat er daar werd gewassen, ik denk beddegoed en overhemden.
    De was die thuis werd gewassen ging op de droogzolder, 3 trappen hoger.

    Toen ik in 1973 ging samenwonen huurden we 2 kamers in oud huis, wc delen mét benedenverdieping en hadden we geen douche maar gingen naar badhuis het eerste jaar. Daarna verhuisden we naar eigen huis met gelukkig wel een douche. Ik heb nooit van een bad gehouden.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Mijn schoonmoeder was vaak een hele ochtend in de weer met de was. Vier a vijf uur achter elkaar op de been in de koude keuken om de was in orde te krijgen. De kleintjes moesten zich in die tijd in de box vermaken in de kamer, want het was niet vertrouwd bij het hete sop. Wat een zegen, toen de wasmachine kwam!

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Wij hadden thuis wel een badkamer met douche, lavabo en toilet met lopend water maar de douche werd enkel gebruikt in de periodes dat het warm genoeg was zodat het elektrische vuurtje niet moest branden. In de winterperiode stond er gewoon een vorstverwarming aan om het risico op bevriezen van d e waterleidingen te voorkomen. Toen mijn broertje en ik klein waren, zette mijn moeder ons alletwee samen onder de douche en op 10 min tijd waren we alletwee gewassen. Toen we ouder werden, douchten we natuurlijk elk apart. Mijn broer vond het dan leuk om, als ik onder de douche stond, beneden water te nemen zodat ik dan boven ineens onder het koude water stond.
    Toen ik ene jaar of tien was, heeft mijn vader dan de badkamer vernieuwd en de douche vervangen door een ligbad. Er kwam een nieuwe lavabo, de oude wc werd behouden en in die tijd was het ook 'in' om een bidet te plaatsen in de badkamer. Ik kan me niet voorstellen dat die veel gebruikt werd.
    Het ouderlijke huis van mijn vader (geboren in de jaren 30) had een zeer mooie badkamer met én wc met lopend water (uitzonderlijk in die tijd), twee lavabo's en een groot gietijzeren ligbad met van die speciale pootjes met leeuwenkopjes op. Hun badkamer werd verwarmd met een klein cilindervormig buiskacheltje. Als mijn bomma in een goede bui was, wat zelden gebeurde, mochten we bij haar in bad in de grote badkuip. Ik waande me, als klein kind, dan in een zwembad....
    Na gebruik van het bad, legde bomma haar witte was met een scheutje bleekwater te week in de badkuip. Die was lag een dag of twee 'in de week' en daarna werd die gewassen. Het water in de badkuip dat al gebruikt was om ons te wassen én om de was in voor te weken, werd dan uitgeschept in emmers. Die emmers moesten dan naar beneden gedragen worden om het toilet beneden, dat geen waterspoeling had, mee te spoelen.
    Ik herinner me nog dat mijn moeder een hele grote wasmachine had met verschillende kuipen bovenaan. Ik herinner me nog heel goed dat als mijn moeder die machine gebruikte de hele keuken onder de waterdamp zat en dat mijn moeder de achterdeur moest openzetten om de damp kwijt te raken.
    Als het droog weer was, werd de was buiten gehangen om te drogen. Bij slecht weer werd de was opgehangen in de woonkamer. Mijn vader had een stuk of 6 wasdraden naast elkaar opgehangen en die draden hingen zo hoog dat mijn moeder een trapladdertje nodig had om de was te kunnen ophangen.
    Eigenlijk onvoorstelbaar hoe de gewoontes van wassen, baden,.... op pakweg 40, 50 jaar zoveel veranderd zijn....... Wij staan er gewoonweg niet meer bij stil dat het hebben van een bad, douche, wc met stromend water, elektrische wasmachine ons zoveel comfort geven en beschouwen die zaken als normaal. liesbet

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Herkenbaar verhaal. Maar mijn moeder had de luxe van een electrische wasmachine. Vullen met warm water en verder geen werk. Mijn tante moest met de hand,aan een lange staaf de schoepen van haar wasmachine laten draaien. Maar ook al luxer dan alles in een teil of pan.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. ja zeker leuk om al die verhalen te lezen, ik ben zelf 30 maar ik weet van verhalen van mijn oma die boerin was hoe ze dat deed, ook precies hetzelfde met die tijl op een houtkachel verwarmen.
    maar ergens eind jaren 60 huurde ze een dag in de week een wasmachine.
    dat scheelde heel veel tijd,

    grt Danny

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Het boek "Gouden Jaren" van Annegreet van Bergen is echt een aanrader voor iedereen die wil weten hoe ons dagelijks leven de afgelopen 50 jaar is veranderd. Veel er van is ook mij bekend, ik ben vlak na de oorlog geboren en we hadden het niet breed

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat boek wil ik heel graag lezen, het staat op mijn lijstje van bij de bieb te lenen boeken.

      Verwijderen
    2. Goede tip, ik heb dit boek meteen gereserveerd.
      Ik ben iets jonger, nu 50, maar heb de tijd van in de teil voor kachel ook nog meegemaakt. We woonden naast mijn oma, die had wel een douche dus daar gingen we ook wel eens onder maar dus niet altijd. Op mijn 7e verhuisden we en hadden we ook een badkamer in huis.
      Ik weet niet of mijn moeder een wasmachine had, volgens mij niet, maar zal het eens vragen binnenkort. In het nieuwe huis hadden we er wel een.

      Verwijderen
  10. ik ben van 1961 en wij hadden al wel een electrische wasmachine alhoewel die niet te vergelijken is met een huidige wasmachine en de was werd in de winter ook op een rekje bij de kolenkachel gedroogden een badkamer met douche, dus douchen in de winter ging met een straalkacheltje aan en dan aankleden en afdrogen in de woonkamer bij de kolenkachel en hooguit 2 keer in de week.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ik ben van 1949 en heb dus ook deze oude wasmethodes, zowel van onszelf in de teil voor de kachel, als het wassen van kleding etc. meegemaakt. Mijn moeder heeft heel lang de was eerst gekookt in een wasketel op een gascomfoor, daarna ging het in een wasmachine met wringer, daarna werd het gespoeld, het witgoed dan weer in een teil met blauwsel, weer gespoeld, door de wringer en dan zomers buiten opgehangen en in de winter door het hele huis. Een zolder hadden we niet. Pas in de jaren zestig kwam er een wasmachine.
    Met de wasketel hebben we nog een nare ervaring gehad. Mijn moeder begon al om een uur of 6 de was te koken en zette de ketel dan met mijn vader, voor hij naar zijn werk ging, buiten. Op een keer stond de ketel weer buiten met het deksel er schuin op en is mijn jongere broertje erop gaan zitten, deksel schoof weg en hij met zijn billen in het nog gloeiend hete water. Mijn vader heeft hem in schone lakens gedraaid en als ik mij goed herinner in de kinderwagen van mijn jongste broer naar de dokter of ziekenhuis gebracht waar hij toch een aantal weken gelegen heeft. Hij heeft er wonder boven wonder geen littekens aan over gehouden. Een volautomatische wasmachine, zoals wij die nu kennen, kwam er pas in de zeventiger jaren. Wassen kostte dus enorm veel tijd en alleen al om die reden werd er niet zoveel en vaak verschoond, bovenkleding en lakens en handdoeken etc., als tegenwoordig. Bovendien sleten de spullen ook erg veel van het wassen en aangezien kleding toch meerdere kinderen mee moest gaan werd er zuinig mee omgegaan. Gr. Leontine

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Altijd leuk om te lezen, vooral om te bedenken dat het eigenlijk allemaal nog niet zo lang geleden is. Ik weet niet beter dan dat er altijd een wasmachine is geweest..

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Ik herinner me nog dat wij een lavet hadden!

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Leuk stukje. Wij gingen ook in de zinken teil voor de kolenkachel. Moeder had een wringer en kookte de witte was in de schuur. Die geur kan ik zo weer voor me halen. Sommige dingen doe ik nog net zo als toen. Koffie malen met de hand en ouderwetse custardvla maken. Zal wel jeugdsentiment zijn. Maar ook rustgevend, alles gaat tegenwoordig zo snel.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Ik ben van 62 en wij hadden een lavet en badlamp in de douchcel. Verder een kolenkachel , later een gaskachel. Nog steeds hou ik van kou

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Ik ben van 62, we hadden een lavet en badlamp. Eerst een kolenkachel later een gaskachel. O ja en een wonderpan om op fornuis een cake te maken

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Ja, het tobbe tijdperk. Een keer per weel in de tobbe op zaterdag. De was deed men in de handketel op het vuur en dat was de witte was en kwam op een kookplaat. Wasmiddel als Sunil Persil Dobbelman en Klok zeep en Sunlight. daarbij had men ook een wasbord om de vlekken er uit te boenen met klokzeep of Sunlight. Ook had met het middel crack free voor wittere boorden en in de stijfsel zetten van boorden. Soms kwam de vuilere wss in de week met Biotex. Er was Biotex blauw en Biotex groen. We wasten ons bij een teiltje met Palmolive zeep of Lux of Sunlight. Er was toen ook een lampet kan nog en daar waste je je bij "s ochtends met een kom en een kan en een zeepbakje en een kammenbaje en een po. Er werd dan water op het vuur gezet en dat deed men in de kan en daarna in de kom en er zat Zwitsal zeep of Sunlight zeep in dat zeepbakje. Ook loge"s kregen zo"n lampetkan en kom stel om er zich bij te wassen "s ochtends. Er was toen nog geen douche maar sommigen hadden wel een lavet met centrifuge en daarvoor hadden ze een wringer. De witte was ging in de week of in de kookwas op eenpits gasplaat met Persil zeeppoeder. De vuile was werd in de week gezet en dit was de witte was. Als die was in de week was gezet kwam deze op het vuur. Toiletzeep als Maya Morny en Tosca en Nonchalance waren luxe en gaf je op de verjaardagmaar nu kan iedereen bijna hier aan komen en ook duurdere merken zoals Chanel en Dior en Hermes terwijl die vroeger door filmsterren en jet set alleen maar verkrijgbaar waren heeft het gewone publiek er ook meer toegang toe. .

    BeantwoordenVerwijderen

Reageren is leuk, graag zelfs, maar onzinnige, onaardige of kwetsende reacties naar mij of anderen en ook reacties met nep-informatie worden niet geplaatst.

Over verwijderde reacties ga ik niet in discussie.