donderdag 19 mei 2022

Voeding van mijn ouders en grootouders vroeger

Op 9 mei schreef ik een blogje over dat ik even stopte en ook niet wist waar ik over moest schrijven. Ik was druk met de laatste levensfase en het overlijden van mijn vroegere levensgezel en mijn hoofd stond niet echt naar blogjes schrijven. Het bloed kroop al snel waar het niet gaan kon en er kwam toch weer dagelijks een blogje.
Één van de suggesties op 9 mei was: "Wat me opvalt is, dat je vrij "modern" eet. Wat aten jouw ouders of grootouders vroeger?"

Het antwoord is dat mijn ouders en grootouders heel traditioneel aten, maar soms wel met dieetaanpassingen.

Mijn grootouders aan vaders zijde, woonden in Leeuwarden, dus niet op het platteland, ze aten:
Warme maaltijd: aardappels, vlees en groente en dagelijks een toetje. Het vlees was meestal varkensvlees, vaak gehaktballen, maar ook wel blinde vinken, braadworst of rookworst of spek. Bescheiden porties en veel vette jus. Grote hoeveelheden aardappelen en kleine porties groenten. Deels waren die groenten uit eigen tuin: andijvie, sla, worteltjes, snijbonen en sperziebonen.
De 8 kippen van mijn opa legden niet zo veel eieren, met zijn achten legden die kippen hooguit 2 eieren per dag.
Soms aten ze kip, als mijn opa één van zijn 8 kippen geslacht had, wanneer de kip te oud was. Dat was een oude, taaie kip, die lang moest stoven op een petroleumstel.
Ook was er vaak zoetwatervis, die ving mijn opa in grote hoeveelheden. Hij maakte ze zelf klaar in de bijkeuken.
Het toetje bestond altijd uit zelf gekookte gele vla. 
Ik heb deze grootouders nooit fruit zien eten.
Ontbijt en avondmaaltijd bestond uit brood en roggebrood, besmeerd met margarine, en belegd met kaas of ei of iets zoets. Mijn opa werkte bij de zuivelfabriek en daar kon hij heel goedkoop 2e keus kaas kopen. Boter was niet te koop in de personeelswinkel, of in ieder geval kochten mijn vader en mijn opa daar nooit boter.

Mijn grootouders aan moeders zijde woonden ook in Leeuwarden. Ze aten vergelijkbaar aan de ouders van mijn vader. Ze hadden geen groentetuin en ook geen kippen.  Wel hadden ze een stoofperenboom in hun tuin, die een rijke oogst gaf en waar wij ook peren van kregen. De groenten kwamen van de groenteman die aan de deur zijn groenten en aardappels verkocht en kip aten ze nooit. Wel magere witte vis, op vrijdag, omdat dan de viskar langs kwam. In de wijk waar zij woonden, stond een grote katholieke kerk en veel katholieken in de wijk aten op vrijdag vis. Mijn grootouders waren niet katholiek en gingen ook niet naar de kerk, maar ze maakten gebruik van het aanbod dat er was.
Mijn grootvader was op dieet. Hij had diabetes type 2 en alle eten werd afgewogen op een weegschaaltje. Daardoor waren de hoeveelheden bij deze grootouders veel kleiner dan bij de ouders van mijn vader.
Deze grootouders aten wel fruit: de stoofperen uit hun tuin en ook  rode bessen en appels.

Eten bij mijn ouders werd vooral bepaald door het gegeven, dat ik vanaf dat ik een dreumes was, te dik was. Ook mijn vader had overgewicht en daarom waren we allemaal op dieet.
Veel groenten, weinig aardappels, mager vlees, magere jus, weinig brood, schraapjes margarine, mager beleg en heel beperkt zoet beleg. Soms bruine bonen, maar ik kan me niet herinneren wat we daar bij aten. Nooit vis bij de warme maaltijd, want mijn moeder die hield daar niet van.
Wel soms vis op brood: gerookte makreel. En als er kermis was, dan kocht mijn vader gebakken hom en kuit en paling!
Alleen op zondag een toetje in de vorm van gele custardvla. Wel aten we in de herfst en winter de stoofperen van mijn grootouders, ook als toetje, mijn moeder kookte ze niet met suiker, maar met zoetstof om de hoeveelheid suikers beperkt te houden.
Ook wij woonden in de stad en we hadden geen groentetuin, geen fruitbomen of -struiken en geen kippen. Wel duiven overigens, maar die waren niet bestemd voor de eettafel.
Ergens eind jaren 60 volgde een omslag, ook in mijn eetpatroon. Mijn broer werd vegetariër en daardoor werden de eetgewoonten anders. Dat kwam ook door de landelijke ontwikkelingen op het gebied van de internationale keuken. Het werd gewoon om bijvoorbeeld pasta te eten of pittige rijstgerechten. Ook kwam er een verscheidenheid aan groenten bij: paprika's, courgettes, aubergines, broccoli en nog veel meer. Mijn moeder kookte 2 soorten eten, mijn broer en moeder aten vegetarisch en mijn vader en ik aten vlees. Ik weet eigenlijk niet wat voor vleesvervanger mijn moeder en broer aten. Het is wonderlijk hoe die herinnering in de loop van die 50 jaar verdwijnt. Ik was toen niet zo op het eten van anderen gericht. Ik ontwikkelde indertijd een eetstoornis en achteraf gezien was ik nogal anorectisch bezig. Ik had een BMI van 17,8.
Het ondergewicht was niet extreem en dat is het ook nooit geworden. Vanaf de tijd dat ik uit huis ging, werd ik geleidelijk aan weer wat zwaarder.
Het eten in de periode nadat ik uit huis ging bewaar ik tot een volgende keer!

PS Een leuk detail dat ik nog vergat te melden: de warme maaltijd werd gegeten uit diepe borden. Zowel bij mijn ouders als bij mijn grootouders was dat de gewoonte en ook mijn schoonouders deden dat. Als er vla was als toetje, dan werd dat in datzelfde bord geschept. Dus geen schaaltjes of zo, maar bovenop de resten van de warme maaltijd. Ik zorgde er altijd voor dat ik mijn bord goed schoon maakte voordat het toetje opgeschept werd. Ik deed dat in huiselijke kring door middel van mijn tong en dat was heel normaal in ons gezin😂
Mijn schoonouders aten overigens wel toetjes uit een schaaltje.

19 opmerkingen:

  1. Het eten van je grootouders herken ik uit mijn jeugd. Wij moesten ook elke broodmaaltijd een "boterham met tevredenheid"eten. Alleen een schraapje margarine

    BeantwoordenVerwijderen
  2. We woonden naast oma en opa van moederskant en mijn vader had een schoenmakerswinkel onder huis oma en opa. We aten de lunch in een kamertje achterin de winkel en oma bakte graag vis, dus aten we heel vaak stukken gebakken paling, sandientjes en vooral veel hom en kuit bij het brood. Ik vind het zo jammer dat kuitjes niet zo makkelijk verkrijgbaar meer zijn, je moet het bestellen en dan is het best duur.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. De grootouders met de perenboom woonden een paar straten verderop. Heel dicht bij, maar niet er naast. Het huis lag op mijn route naar school, vaak ging ik voor schooltijd nog even gedag zeggen en na schooltijd ging ik vaak spelen bij deze beppe Aaf.

      Verwijderen
  3. Leuk om te lezen. Allebei mijn oma's kookten graag. Mijn vaders moeder had voor haar trouwen in de keuken gewerkt bij een rijke familie en had daar veel geleerd. Maar beide oma's kookten gezond, altijd verse groente of sla. Elk weekeinde een grote pan soep. Dat rook heerlijk!


    .

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dat "afwegen" bij diabetes herken ik... Ik kreeg thuis verhalen mee over een vriendin van mijn grootouders. Twee ongetrouwde bejaarde zusters, waarvan één diabetes had. WAT een leven: strikt op vaste tijden eten, elke gram aardappel werd afgewogen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja, alles werd met een brievenweger tot op de gram nauwkeurig afgewogen.

      Verwijderen
  5. Mijn opa en oma woonden in de stad en alles moest gekocht worden. Hij was een beetje gierig. 's Avonds aten opa en oma samen één appel. Opa: de tweede helft smaakt net zo als de eerst helft, dus is een halve genoeg.
    Hij at als enige in het gezin zaterdags een gebakken visje, mijn moeder kreeg de kuit, want dat luste hij niet. Oma had helemaal niets te vertellen.
    omaja.

    BeantwoordenVerwijderen


  6. Geen wonder dat de Nederlandse keuken tot op heden nog steeds niet gerenommeerd staat buiten de grenzen! Na het ontbijt placht mijn Oma de bordjes en de messen netjes af te wrijven met een papiertje en ze weer terug op tafel te zetten. Uiteindelijk at je enige uren later weer hetzelfde als in de ochtend! Een Franse vriendin merkte eens op dat de Nederlanders meer tijd schijnen door te brengen met schoonmaken dan met koken. Gemakzucht dus op keukengebied. En dan die "zelfgemaakte custardvla". Dat was gewoon maizena.
    met wat kleurstof en smaakstof toegevoegd. In andere landen was het ook
    geen vetpot maar daar at je desondanks heel wat smakelijker. Oma kwam op een
    dag aanzetten met tomaten, in stukjes gsneden en bestrooid met suiker. Niet het hoogpunt van culinaire kunst, maar toch minstens een experiment!










    dag aanzetten met tomaten . Die sneed ze in stukjes bestrooid met suiker!


    Weliswaar niet het hoogpunt van culinaire kunst maar ze had de moed om wat te experimenteren.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. werd de custardvla dan niet met Custardpoeder gemaakt? Bij ons wel en die vond ik wel lekker. Maizena werd gebruikt als papje over de bloemkool.

      Verwijderen
    2. Mijn moeder maakte custardvla ook van custardpoeder. Custardpoeder wordt inderdaad van maïszetmeel gemaakt, met wat kleur- en smaakstoffen en zout. Bij uitzondering werd er maizena als papje voor groenten gebruikt, want eigenlijk paste dat niet in mijn dieet. Maizena geeft een wit papje en heeft als ingrediënt alleen maïszetmeel en verder niets.

      Verwijderen
  7. Mooi verhaal, een stukje Nederlandse geschiedenis!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Bij onze grootouders was het de gewoonte om eerst soep te eten. Ik herinner me vooral nog de tomatensoep met boerentenen van mijn moemoe. Verder heb ik niet een zeer goed zicht op de eetgewoonten van mijn grootouders, maar een paar dingen weet ik nog wel: mijn vava at elke ofwel boterhammen met spek, boterhammen met spekvet en bruine suiker of gebakken appeltjes met bruine suiker. En bij de bobonne kregen we wel eens vleessalade (wat we thuis nooit hadden) en een gerecht dat téte de veau heette en dat ze zelf maakte met kalfskop en tomaat en hardgekookt ei en augurken en dat ik keilekker vond maar sinds haar overlijden nooit meer heb gegeten.
    En als broodbeleg was er ook nog het nu niet meer zo populaire tong (gekookte koeietong die dan in dunne sneetjes werd gesneden bij de beenhouwer) en 'paardje' (ook dun gesneden voor op de boterham en echt van paardenvlees;)

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Zo, dat is trip down memory lane! ‘Schraapje boter’ herken ik nog van de vroegere dieetlijstjes, en ik griezel nog bij de gedachte aan hoofd- en nagerecht van hetzelfde bord eten. Ik liep altijd naar de keuken om mijn bord af te spoelen.
    Het eten vroeger was eenvoudig, maar altijd erg smakelijk. Ik kook overigens vaak nog op dezelfde manier (veel uit oude kookboeken van de ‘huishoudscholen’). Om die reden heb ik weinig problemen met mijn wekelijkse huishoudbudget.
    Anne

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Mijn opoes waren,voor ik 5 werd, al overleden. Maar ik denk dat mijn moeder in dezelfde stijl kookte.
    Toen mijn oudste zus, in 1957, naar de huishoudschool ging kookte ze regelmatig. Vooral gerechten die mijn moeder nog nooit gekookt had zoals nasi, spaghetti en macaroni. Wij, de rest van het gezin, vonden dat geweldig.
    Hoewel mijn moeder ook goed kon koken, lustte ik de snert, bruinebonensoep, boerenkoolsoep, gesnipperde bonensoep (snippelsoep werd dat bij ons op het dorp genoemd) niet maar haar groentesoep (moederssoep) en kippensoep waren heerlijk. Mijn vader schilde de aardappelen, sneed de groente voor de soep, bakte brood, pannenkoeken en met oudjaar oliebollen etc. En verbouwde alle groentes en de aardappelen.
    Thea

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ah, wat een leuk blogje! Aten ze ook af en toe typisch Friese (of Groningse) gerechten? Of was het vrij algemeen?
    -JennyL

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. De grootouders zonder banden met de zuivelfabriek aten wel Friese nagelkaas op brood. Die werd niet geproduceerd in de zuivelfabriek waar mijn vader en zijn vader beide werkten, dus kwam de nagelkaas niet bij ons op tafel en ook niet bij de ouders van mijn vader.
      Ook werd er Fries roggebrood gegeten.
      Maar Friese warme maaltijden, ik zou het niet weten. Vrij algemeen, denk ik. Mijn familie had geen banden met Groningen, dus Groningse gerechten waren er zeker niet. Ik ben pas op mijn 19e naar de stad Groningen verhuisd.

      Verwijderen
  12. Wat leuk om te lezen! Ik heb vandaag toevallig een blog geschreven over mijn eetherinneringen, wil er een soort serie van maken. Wat mijn grootouders aten weet ik niet, maar kan ik nog aan mijn vader vragen. Zal ik ook eens doen.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Wij hadden een boomgaard en moestuin achter het vrijstaande kapitale tuindershuis.
    De cox oranges appels waren mijn favoriet. Onvoldoende fruit voor het hele jaar. De bomen werden niet goed gesnoeid.
    Groenten haalden we zelden bij de groenteboer. De kelder vol met weckflessen. Moeder was zuinig. Zeker wanneer het een slecht tomatenjaar was. Prijzen van tomaten enz.
    De kinderen die in de stad op voortgezet onderwijs waren moesten daar vlees halen.
    Kruideniers van protestantse oorsprong, we hadden er drie in het dorp, kwamen op maandagmorgen wanneer de was in de schuur gedaan werd met het bestelboekje langs. Op dinsdag of woensdag werden de spullen bezorgd. Afhankelijk van de kruidenier, lagen er snoepjes los onderin de doos. Meestal voor Hfl.60 werd er besteld.
    Ik was eens te logeren bij een schoolvriendin en was verrast dat de jam op was en dat dat een probleem was.
    Wij aten wel eens suiker op brood. Maar de eerste boterham was met kaas. Een kaas van tien kilo werd bij de melkboer gehaald. Toen al was ik dol op komijnekaas.
    Nog steeds. Dit jaar teel ik komijn in de kruidenhoek van de moestuin.
    Je ziet, dat ik erfelijk belast ben met moestuinieren.
    Ik heb speciaal om weg te geven, extra snack komkommers in de kas staan. De eerste van dit jaar heb ik al,op.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Toch een grappig onderwerp. Heb er nooit meer over nagedacht maar wij aten thuis vroeger ook uit diepe borden met het toetje daarna in hetzelfde bord. En mijn oma deed de toetjes wel in een schaaltje. Mijn ouders eten nu van platte borden en toetjes uit een schaaltje. Ik eet eigenlijk nooit meer een toetje.

    BeantwoordenVerwijderen

Reageren is leuk, graag zelfs, maar onzinnige, onaardige of kwetsende reacties naar mij of anderen en ook reacties met nep-informatie worden niet geplaatst.

Over verwijderde reacties ga ik niet in discussie.