In mijn jeugd: kleding en werk

Ik ben nu 72 jaar. In de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw zag de wereld er heel anders uit. Mensen kleedden zich anders en er waren weinig auto's.
Vandaag wil ik schrijven over kleding en werk. 

Werk
In de vijftiger en zestiger jaren was het zeer ongewoon dat vrouwen met een gezin betaald werkten.
Alle vrouwen in onze straat waren thuis en ook mijn tantes en oma's waren thuis.
Mijn moeder stopte met werken toen ze 28 jaar was en mijn oma's nog vroeger, de ene oma met 24 jaar en de andere met 26 jaar. Ook mijn drie tantes waren thuis. Waarom? Doordat getrouwde vrouwen ontslagen werden, die moesten plaats maken voor anderen. Ook al hadden ze (nog) geen kinderen, ze werden verwezen naar het aanrecht. Daar was hun plaats. Doordat ook de moeder van mijn moeder niet buitenshuis werkte, evenmin als al haar tantes (11 in totaal), vond mijn moeder het heel gewoon om thuis te zijn. Er was feitelijk geen keuze, het was een gegeven.
Alleen bij gezinnen met een eigen bedrijf werkten de vrouwen mee: op de boerderij, achter de toonbank etc.

Vaders, opa's, ooms, buurmannen  gingen dus op de fiets naar hun werk en tussen de middag kwamen ze thuis om warm te eten. Auto's waren er in onze buurt niet of nauwelijks. 

Vrouwen werkten vanaf hun huwelijk thuis: huis schoonhouden, wassen zonder een wasmachine,  koken, afwassen, in de winter de kolenkachel brandende houden, kleding (ver)maken, boodschappen doen. Soms deden ze thuis betaald werk, zoals mijn tante die vlaggen naaide. Honderden vlaggen naaide ze op haar naaimachine.
Maar de mannen brachten vooral het geld binnen en de vrouwen deden de huishouding. Ook mijn jongste tante die heel lang kinderloos bleef. 

Werk in en rond huis
Er was een duidelijke taakverdeling voor de klussen rond het huis. Mijn vader onderhield de fietsen, plakte banden, poetste de leren schoenen (die werden zeker wekelijks gepoetst!) en deed de tuin.
Mijn moeder deed bij ons de rest van de huishoudelijke klussen.
Bij mijn grootouders weet ik nog dat mijn grootvader in de bijkeuken de zelf gevangen vis bakte en klaarmaakte. Soms emmers vol!
Hij slachtte eigenhandig zijn kippen als ze te oud werden om eieren te leggen.
Ook repareerde hij als schoenmakerszoon de schoenen op een metalen leest.

Kinderarbeid
Ook ik werkte soms, in de zomervakantie. Vóór mijn 9e, dus waarschijnlijk op mijn 7e of 8e jaar, plukte ik kruisbessen op de kwekerij. Samen met andere kinderen. Die kruisbessen moesten we in mandjes doen en die mandjes werden door de baas geleegd. Voor een middag plukken ontvingen we dan een paar kwartjes.

Kleding
Mijn vader droeg vrijwel altijd een colbert en een bijpassende broek Met overhemd en das, en nette leren schoenen. Niemand droeg sneakers. In zijn vrije tijd droeg hij vaak oudere kleding, naar zijn kantoorwerk nettere en recent aangeschafte kleding. Het was altijd zoeken naar passende sokken en schoenen voor mijn vader. Hij had maat schoenmaat 47 en dat was lastig. Zelfgebreide sokken droeg hij nooit, dat was volstrekt uit den boze, alleen vanaf zijn pensioen ging hij warme wollen sokken dragen. 

Werklieden, zoals timmermannen (timmervrouwen had je nog niet) droegen een corduroy broek. Mijn grootmoeders noemde dat mesjesteren broeken. Broeken van stof gemaakt in Manchester dus. Mijn opa (meubelmaker) en pake (timmerman) droegen vaak een bruine manchester broek. Spijkergoed droeg vrijwel niemand, alleen nozems. 

Mijn moeder droeg jurken en rokken, nooit broeken. Pas in de jaren 70 en later droeg ze soms in de winter een broek. Altijd platte schoenen, nooit hakken, want daar kon ze door haar heupafwijking niet op lopen, . In de winter droeg ze kousen, geen panty's, maar kousen, die vastgezet moesten worden met een jarretelgordel. Die heb ik ook nog gedragen. De kous ging tot halverwege de dijen en elke kous zat maar op 3 plaatsen vast met een jarretel. Ik was altijd bang dat de kousen los zouden schieten! Ik was heel blij dat de panty's in de mode kwamen en ik geen jarretels meer hoefde te dragen.
Onder haar kleding droeg mijn moeder nylon onderjurken. Eerst waren die wit, maar later heeft ze ze in een dolle bui allemaal okergeel geverfd.  Onderjurken heb ik nooit gedragen, die waren niet voor kinderen, alleen voor volwassenen. 

Tijdens het werk in huis droegen mijn moeder, tantes en mijn oma's een schort. Een jasschort of een schort met voorschoot die ook het bovenlichaam bedekte.

Ik droeg rokken en jurken met daaronder kniekousen. Veel door mijn moeder genaaide kleding. In de winter droeg ik een donkerblauwe lange broek onder de rok of jurk. Verder in de winter als ondergoed door mijn oma gebreide wollen hemden en onderbroeken. Dat wollen ondergoed was in knallende kleuren. Ik herinner mij fel rood en korenbloemenblauw. Pas vanaf mijn 10e jaar droeg ik in de winter maillots in plaats van een lange broek.
Mijn broer droeg lange broeken en truien of bloesjes en in de zomer vaak een korte broek.

's Nachts droeg ik flanellen pyjama's of nachtponnen. Ook mijn ouders en grootouders droegen flanellen nachtgoed. Geen tricot, maar stugge, niet rekbare flanel. Wel lekker warm, veel warmer dan de dunne tricot niemendalletjes die mijn kleinkinderen tegenwoordig dragen. Ik kan me niet herinneren dat we in de zomer iets anders droegen dan flanel, maar misschien ben ik dat vergeten? Ik herinner me overigens wel een babydoll van heel dunne katoen. 

Als jij aanvullingen hebt, of andere ervaringen,  dan zie ik die graag in reacties!