maandag 20 maart 2017

In armoede domme dingen doen door stress

Gisteren werd in reacties op mijn bericht het boek Schaarste van Eldar Shafir &  Sendhil Mullainathan genoemd. Ik moet bekennen dat ik het boek niet gelezen heb, maar als ik de recenties lees, dan is een van de belangrijke punten dat stress, bijvoorbeeld door armoede, mensen tijdelijk dommer maakt. Ze kunnen hun keuzes minder goed overzien. Mensen kijken niet meer goed naar de toekomst, maar willen alleen kijken naar het hier en nu: ik wil nu een lekker warm huis, ik wil nu een lekkere boterham, plezier hebben met een tv met een groot aanbod. En niet: als ik nu hier op bespaar en daar op bespaar dan kan ik over tien jaar comfortabel leven.

Ik moet zeggen dat ik me nooit arm heb gevoeld, dat scheelde misschien wel een heleboel stress.
Hoe kwam dat, dat mijn partner en ik ons niet arm voelden? 
- We hadden beide zuinige ouders die veel konden doen met weinig.
- Onze ouders hadden geen schulden, maar wel wat vermogen.
- We hadden dus voorbeelden gezien van hoe je met weinig rond kon komen. Daarbij ging het ook om energieverbruik en basisboodschappen doen.
- We waren hoog opgeleid - wat maakte dat we meer inzicht hadden in de gevolgen van de te maken keuzes.
- We hadden veel vrienden en kennissen die in dezelfde situatie zaten. Het was beslist niet ongewoon om van weinig geld te moeten leven. Geen vrienden die verre vakanties hielden, maar die een week in een huis van vrienden zaten, geen vrienden die hun afgeleefde bank inruilden voor een designexemplaar, geen vrienden in merkkleding, maar gewoon meest tweedehands en in ieder geval geen dure merken.
Een van onze vrienden had welgeteld 1 paar schoenen, die liet hij steeds opnieuw oplappen, want volgens hem konden ze nog járen mee.
Geld was er weinig, maar meer geld was ook niet nodig om te genieten van het leven.

Wat was er spaarzaam?
Voorbeelden:
- 1 week per jaar in een caravan op Ameland
- 1x per half jaar een stukje rundvlees en dan aten we draadjesvlees! Heerlijk en echt genieten!
Speciaal voor Guilia die niet weet wat draadjesvlees is. Dit is dus draadjesvlees. Dat koop je bij de slager of in de supermarkt als rundvlees: riblap, magere runderlap, doorregen runderlap.
 - meubels bij het grofvuil vandaan. Waarom zou je nieuw kopen als er op de stoep een leuk kastje staat? Of kinderspeelgoed?
- Zelf haren knippen
- Onderling dingen lenen: thermoskannen  voor feestjes, tuinstoelen, ook voor feestjes,  gourmetset, mixer.
- Nooit uit eten of naar een café, altijd broodjes en drinken mee voor onderweg.

Heb jij in arme periodes domme dingen gedaan waar je achteraf spijt van hebt?

34 opmerkingen:

  1. In die periode dat we heel weinig te besteden hadden, hadden we heel grote zorgen om onze kinderen. Die waren bijna continu ziek. De gewone kinderziektes, maar ook allerlei allergieen, eczeem, astma, bronchitis, longontsteking. Die combinatie heeft voor een burnout gezorgd waarvan ik nooit meer hersteld ben. Ik had daarvoor al gezondheidsproblemen, maar ik kon dit niet aan. We hadden hulp moeten zoeken.
    Financieel hebben we het goed gedaan. Al zou het in deze tijd veel makkelijker zijn. Waar ik woonde waren geen tweedehandswinkels of grofvuil. Ik kreeg erg jong kinderen en had nauwelijks een netwerk van spullen delen. Mijn ouders wisten niet dat we het financieel zo moeilijk hadden en hadden graag geholpen met geld. Heel lief van ze, maar we zijn er trots op dat we het financieel gered hebben en het daarna zoveel beter kregen. Dat voelt nog steeds bijzonder. Mijn moeder breide heel veel voor mijn zoontjes. Ik vond die gebreide truitjes heel leuk en het was een prima financiele steun :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Zo staan wij er gelukkig ook in, al is dit ook wel een voorbeeld van 'zo maakt iedereen eigen keuzes.' Wij gaan alleen gratis op vakantie (lees: als vrijwilliger naar een festival, kost alleen de treinkaartjes), aan een caravan op een camping ben je ook best nog wel veel geld kwijt. Dat zou voor mij dus juist een 'onnodige' (Is het dat echt? Voor jou blijkbaar niet) luxe zijn.

    Aan de andere kant kopen wij inderdaad zo af en toe een speciaal biertje. Geen kratten vol, gewoon zo af en toe een enkele, omdat we daar dan echt van genieten, en kleine genietmomentjes ons helpen om er daarna weer goed tegenaan te kunnen.

    Verder snap ik je gedachtengang helemaal. Ik val zo af en toe ook van mijn stoel, als ik zie hoe mensen recht denken te hebben op merkkleding/roken/veel huisdieren, of keuzes maken die ik me ech niet voor kan stellen. Maar ik ga er inderdaad altijd vanuit dat die mensen niet beter weten.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik vind een week in een caravan op Ameland echt geen armoede maar luxe!
    Vakantie zou bij mij het allereerste afvallen.
    Die vriend met dat ene paar schoenen, liep die op zijn sokken dan als de schoenen werden opgelapt?
    Ik begrijp sommige keuzes ook niet maar wil niet te snel oordelen. Vooral als de armoede langdurig is kan ik me voorstellen dat er periodes komen waarin je er de brui aan geeft en onverantwoorde dingen doet. Niet verstandig en ja, ook verwijtbaar, maar soms misschien begrijpelijk.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. De partner van de vriend bracht de schoenen naar de schoenmaker. De man bleef gewoon 1,5 dag binnen en liep thuis op sokken.

      Verwijderen
    2. Ik vind het heel mooi dat jullie elkaar zo goed hielpen met thermoskannen enzo.

      Verwijderen
  4. Vakantie, als in camping ofzo, hebben wij niet gedaan in de arme periode. Dat was toch wel een van de dingen die afvielen. Wel werkte ik als vrijwilliger bij een organisatie die kinderen vakantie liet vieren, waardoor mijn kinderen gratis mee mochten. Van huis ruilen met iemand was ook een optie, en kamperen in de tuin deden we wel(dat vonden de kinderen erg leuk)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Nee, niet echt, maar ik kijk ook altijd wel naar het grotere plaatje en heb nooit in een compleet uitzichtloze situatie gezeten. Tenminste, niet dat ik het zo zag. Dat maakt denk ik wel verschil.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. De twee auteurs hebben ook enkele mooie presentaties gegeven. zie hier

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Mijn armoede was altijd uit vrije keuze. Ik ben weer gaan studeren, en vond niet dat anderen daaronder mochten lijden. Nú denk ik dat ik de hulp van mijn vrienden meer had moeten accepteren, bijvoorbeeld een lift naar een feestje.

    Voor mijn vakanties ging ik die jaren wel ver weg (2 weken Corsica, 2 weken Thailand, etc), maar dan als reisleider. Als de groep 'vol' zat, hoefde je als reisleider niks bij te betalen. Ik heb ook veel gelogeerd bij vrienden, en dan gingen we samen wandelen, hele delen van het Pieterpad, bijvoorbeeld.

    Bij mij maakte de armoede vooral de creativiteit los, en daar ben ik alleen maar sterker van geworden.

    Siebrie

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ik ken wel armoede zoals gaten in mijn schoenen als kind.
    En toen ik net getrouwd was en direct al moeder was ging het erg goed
    Manlief verdiende goed en er was geld over.
    Maar we kenden geen van beiden sparen.
    Hoe het komt dat ik in deze situatie zit is achteraf heel dom
    Niet goed nadenken en stress
    Ben erg boos op mijzelf dat het zo is.
    En het nog steeds toelaat zoals iemand in het vorige blog van zuinig aan zei
    Maar ik word er steeds beter in om te zeggen dat we moeten bezuinigen.
    Ik kan mijzelf ook verbeteren en daar werk ik nu ook aan.
    Mijn excuses voor de blogs die ik gisteren op Zuinig
    Aan heb gezet maar het deed erg pijn wat er gezegd werd.
    Mij is wel geleerd dat je niet mag oordelen over een ander en toch doen we dat allemaal wel eens.
    Ik ben nu op de hoogte van onze geldzaken met alles en dat is fijn.
    Bij de een maakt het creativiteit los met geldproblemen en ik ben andersom want ik verstijf helemaal en kan dan niet meer goed nadenken.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Zuinig aan dat was ik, en ik heb het anoniem geschreven omdat ik dacht dat je het kwetsend zou opvatten en het eigenlijk niet eens zo verkeerd bedoel. Als ik je zou kennen dan zou ik naar je toekomen en een arm om je heen slaan. en na een bakje koffie zouden we dan samen je financiele situatie doorspitten en een goed gesprek voeren met je man :) Liefs

      Verwijderen
    2. ik bedoel natuurlijk: het komt goed ipv zuinig aan

      Verwijderen
    3. Dank je wel voor je lieve woorden
      Ik ga dingen veranderen Dat Moet
      En hoop aan het einde van het jaar dat ik toch kan zeggen
      Ik kan het

      Verwijderen
    4. ik hoop het echt voor je dat het gaat lukken, ik blijf je blog volgen.

      Verwijderen
    5. Natuurlijk, je kunt het!! Hier zijn zoveel mensen die je willen helpen, Zuinigaan heeft zoveel tips, zie bovenaan bezuinigingstips en je zult je zo goed gaan voelen als je schulden weg kunt werken en ook je man zal dat gaan ontdekken. Jij wordt er vrolijk van en dat straalt over op hem. Soms duurt een knop om zetten wat langer. Gooi aan het eind van de dag of de week eens je kleingeld t/m 50 cent of een euro in een spaarpot waar je het niet uit kunt halen behalve door hem kapot te maken als hij vol is heb je een leuk centje om samen iets leuks van te doen.

      Verwijderen
  9. In een tijd dat ik echt weinig geld had, heb ik een keertje geld geleend van de bank. Wat spullen voor in huis gekocht en een heerlijke vakantie samen met mijn zus van betaald. Was dat nou dom ?? Ik weet het niet. De lening op tijd weer terug betaald. Met rente he, dat wel natuurlijk. Nooit meer geleend verder. Dat is al wel dertig jaar geleden trouwens !

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Ja, dat heb ik ook wel gelezen' dat je bandbreedte volledig verbruikt wordt door te proberen overleven, als je arm bent, en dat je dan weinig over hebt voor iets anders. Daardoor dus soms 'domme/rare' keuzes.
    Wij hebben niet echt rare keuzes gemaakt in onze arme periode. Wij hebben ook beiden een hoger diploma en dat speelt volgens mij ook mee. Ook het idee dat het waarschijnlijk niet verschrikkelijk lang ging duren en ook het feit dat ik grootouders had die erg zuinig waren. Dat heeft ons wel een beetje gered denk ik, want daardoor wist ik dat we echt met heel weinig konden rondkomen als het moest.
    Onze echte arme periode heeft alles bij elkaar 3 jaar geduurd. We moesten met een gezin met twee kleine kindjes rondkomen van mijn parttime loon, en het lukte best wel goed!
    Ik ben trots als ik eraan terugdenk.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Domme dingen hebben we wel gedaan. Tenminste in een bepaald persectief. Ik moet toegeven, dat ik als jongere ik best wel veel geld uitgaf aan leuke dingen doen met vriendinnen, maar spijt heb ik daar helemaal niet van. Ik vond het als kind al leuk om te sparen en mijn ouders waren arm. Mijn vader werkte erg hard en mijn moeder werkte niet, zij was er voor ons als kinderen. Mijn moeder was wel van plan om te gaan werken maar omdat zij was gewurgd tijdens haar werk als hulpverleenster is zij een aantal jaar (onbetaald) thuisgebleven. ik heb daar als kind niets van gemerkt. Wij werden erg gemotiveerd om mee te helpen op de volkstuin van onze ouders en hierdoor hadden we volop groente en fruit. mijn moeder heeft ons aangemoedigd om te sparen. Toen ik 9 werd ging mijn moeder weer werken en zij hebben het goed voor elkaar. Ik heb dus gezien dat je arm kunt zijn maar dit niet hoeft te blijven. We hebben als 13 jarige seizoenswerk gedaan en daarna in de winkel een bijbaantje gehad, een goede opleiding genoten (wel thuis blijven wonen).
    Mijn zoon van 8 is ontzettend gek op geld, hij heeft er ook een 9,5 op op zijn rapport. Mijn man en ik hebben beiden niet een hoog inkomen en we zijn voor ons gevoel helemaal niet arm, maar we lossen (een beetje! want zoveel geld hebben we nou ook weer niet) af op onze hypotheek. We vinden dit nodig gezien we anders over een aantal jaren een hoge schuld overhouden (meer dan 100.000). Dus het lijkt alsof we weinig geld hebben, maar als het nodig zou zijn dan zouden we meer kunnen uitgeven. Maar dan hebben we wel later een groot probleem. Voor ons is het een sport om weinig uit te geven en veel te besparen, we krijgen er energie van! Ik weet dat er mensen zijn die hoge schulden hebben en daarvan als het ware blind zijn voor wat ze aan het doen zijn, uit paniek. Zoals iemand hier schreef (niet in deze woorden maar in een zin van het genoemde boek), zorg ervoor dat wanneer je het goed hebt, je een buffer aanlegt in de vorm van geld of voedsel. Onze kasten puilen uit van potten, onze vriezers zitten stampvol. ik wil iedereen succes wensen, of je schulden hebt of niet.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. oja in die periode dat ik veel leuke dingen ging doen met vriendinnen had ik dus amper geld op mijn rekening staan, en ik had geen regelmatig inkomen. Op een avond zat ik achter mijn pc in mijn nieuwe eigen woning en ik zag dat ik weer eens in de min stond. Op dat moment is er bij mij een knop omgegaan en dacht ik: ik wil dit niet meer! Vanaf dat moment ben ik een kasboek gaan bijhouden en ben weer gaan sparen. Toen onze kinderen werden geboren waren ze erg ziek en lagen lang in het ziekenhuis (maanden tot een jaar) en hebben we ons geen zorgen hoeven te maken over geld. dat is wel ons geluk geweest!

      Verwijderen
  12. Ik had ook een goed voorbeeld. Mijn ouders hadden weinig maar voor ons voelde dat niet zo. Ik heb eigenlijk in onze armere periode nooit iets gedaan waar ik spijt van kreeg. Wel heb ik nu achteraf spijt dat we teveel geld uitgaven in de tijd van kinderloos zijn en beide fulltime werken.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Wel jammer dat er steeds op gehamerd word dat mensen met schulden nooit het goede voorbeeld gehad hebben of lager opgeleid zijn, lijkt me een tamelijk zwart witte gedachte, ik ken toch echt ook andere situaties, niet alle schulden komen ook voort uit foute beslissingen ,soms overkomt het je gewoon. waarom niet gewoon hier zelf een goed voorbeeld geven , zonder te oordelen?

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Ook ik heb een arme periode gehad. Toen deed ik inderdaad ook domme dingen, vooral roken. Toen het ruimer werd kon ik zonder problemen stoppen. Ik heb het boek uit je blog gelezen, Zuinigaan. Ik herken enorm het gebrek aan creativiteit en lange termijnvisie dat kan ontstaan bij armoede. Dat jij en veel van je lezers dat niet hebben is heel fijn voor jullie. Zelf noem je ook een aantal beschermende factoren op, waar je dus geluk mee hebt gehad. Ik ken vanuit mijn vrijwilligerswerk bij humanitas en ook privé veel mensen in de schulden, die andere keuzes maken dan ik zou doen. Ik kan alleen maar denken "there for the grace of god go I". En mijn best doen op gelijkwaardige basis in gesprek te gaan over die keuzes en hun functie.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Stress maakt inderdaad dommer. Zouden werkgevers ook wat meer rekening mee moeten houden. Of scholen tijdens en examenperiode.

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Ik heb een vraagje: wat is draadjesvlees ? Dat heb ik nog nooit gezien

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik heb een foto toegevoegd en ook nog even vermeld van welk dier het vlees afkomstig is.

      Verwijderen
    2. Dank je voor de foto, maar ik ken dit echt niet. Ik woon in Belgie, hier wordt dat bij mijn weten niet gegeten

      Verwijderen
    3. Ik kan me niet voorstellen dat er in België geen rundvlees wat langzaam moet garen gegeten wordt.
      Het heet er misschien geen draadjesvlees, maar stoofvlees, of zuurvlees misschien?
      In mijn jeugd aten we bijna niet anders. Soms een gehaktbal, maar meestal gestoofde riblappen. Niet veel, maar wel iedere dag een klein stukje.

      Verwijderen
    4. Zo aan de naam te zien, komt Guilia uit het Spaanse of Italiaanse deel van België. Waarschijnlijk eet ze pasta, pizza of paëlla en heeft ze nog nooit friet met stoofvlees gegeten.

      Verwijderen
    5. Helaas, in België is er geen Spaans of Italiaans deel 😀.
      En Guilia, draadjesvlees is stoofvlees.

      Verwijderen
  17. Google geeft 90.300 resultaten voor draadjesvlees...

    BeantwoordenVerwijderen
  18. Ik lees net een rapport van de Gemeentelijke Ombudsman van mijn woonplaats. Daarin wordt geconstateerd dat 'de door jeugdzorg geboden hulpverlening nauwelijks aanslaat als in het gezin ook sprake is van schulden'. Je zou denken: aan de slag dus met bezuinigen! Maar juist hulp krijgen leidt ook tot extra kosten. Denk maar aan reiskosten naar de hulpinstanties en rechtbank. Naar sport als de gezinsvoogd vindt dat de kinderen op sport moeten (ja, daar zijn potjes voor maar betekent voor het gezin weer een horde te nemen en weer een hulpinstantie er bij...). Het is vaak veel ingewikkelder dan je denkt en niet meer te vergelijken met de situatie van de jaren 80. Vergeleken met nu komt die tijd me zelfs nog kneuterig voor.

    BeantwoordenVerwijderen
  19. ik en mijn man zijn hoogopgeleid, ondernemers, en ouders van 4 kinderen. Ons tweede kind is verstandelijk gehandicapt, ons derde kind werd geboren met een ernstige aandoening die veel zorg vroeg ( overleden). Wat je ziet in periodes van stress, is dat je dus makkelijk eten laat bezorgen, niet goedkoop maar vooral "handig" inkoopt en al helemaal geen inzicht meer hebt in wat er uit gaat elke maand. Laat staan dat je nog naar je aandelen kijkt.
    Die hele periode kostte enorm veel geld....onhandige keuzes...Ik vind t lastig dat dat als DOM benoemd wordt. Het zijn inderdaad niet de beste keuzes financieel. Maar ga er maar eens aan staan als gezin.....Ik merk dat ik de woordkeuze wat ongenuanceerd vindt...
    Stress kost geld.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Sinds Máxima Willem Alexander een beetje dom vond in zijn reacties ivm het kolonelsbewind in Argentinië heb ik niet veel moeite met "een beetje dom".
      Het is trouwens onderzocht, in tijden van stress maak je gewoon niet de meest verstandige keuzes. Je geeft zelf ook al aan dat je onhandige keuzes maakt. Dit is zeer verklaarbaar als je onder psychische druk staat, dan is het geld niet bepaald je hoogste prioriteit.

      Verwijderen
  20. Superleuk informatief artikel met alle highlights opgesomd!

    BeantwoordenVerwijderen

Reageren is leuk, graag zelfs, maar onzinnige, onaardige of kwetsende reacties naar mij of anderen en ook reacties met nep-informatie worden niet geplaatst.

Over verwijderde reacties ga ik niet in discussie.