zondag 15 december 2019

Niets eten wat je grootmoeder niet als voeding zou herkennen

Er wordt tegenwoordig nogal eens gesmeten met de zin:
Niets eten wat je grootmoeder niet als voeding zou herkennen, 
als het gaat om koken met verse basisingrediënten.

Nou moet je je afvragen welke grootmoeder bedoeld wordt. Mijn moeder en schoonmoeder,  geboren tussen 1923 en 1927, grootmoeders van mijn 30+ dochters, kookten regelmatig met conserven, pakjes en zakjes. Zakjes soep, pakjes kookpudding, zakken en blikken met soep, bakjes met salade voor op toastjes, oploskoffie. We aten in de jaren zestig kunsthoning. Volgens mij moet je een eind in de zestig zijn om te weten wat dat is! Kunsthoning was een lichtgeel goedje dat in de verte wat deed denken aan versuikerde honing, maar wat volledig nep was.
Ze aten ham in blik, luncheon meat uit blik en "kornetbief"
En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan.
Ik denk dat deze vooroorlogse generatie vrij veel kant-en-klare en bewerkte voeding als voedsel herkende.

Mijn grootmoeders, geboren tussen 1895 en 1900 aten minder uit blik, pakjes en zakjes. Mijn beppe had een kelder met daarin weckflessen, daarnaast kookte ze eigenlijk uitsluitend met verse ingrediënten. Het enige dat ik me van hen wel herinner, is het gebruik van oploskoffie en maggie (voor in de soep).
De andere oma had achter haar huis een vrij grote groentetuin, met  worteltjes, sperziebonen, stokbonen, sla en dergelijke. Haar man, mijn opa, was een fervent zoetwatervisser.
Alle ondermaatse vis ging terug in het water, maar alle andere vissen, en dat waren er nogal wat, ging in de koekenpan. Hij maakte deze vissen zelf klaar, daar kwam mijn grootmoeder niet aan te pas.

Het lijkt me beter om grootmoeder in de uitdrukking te vervangen door overgrootouders en dat de uitdrukking de eetgewoonten van grootouders en overgrootouders nogal idealiseert.

En aten ze gezond, die grootouders van mij?
Dat valt nog te bezien! Ze aten weinig groenten, hooguit 50 gram per dag. Ze aten veel aardappels met vette jus en weinig vlees. Ze aten witbrood en ook wel roggebrood, maar voornamelijk witbrood, belegd met jam of ei en ook kaas.
Koeken bij de koffie en thee waren gebruikelijk.
Fruit aten ze alleen als ze ziek waren. Het ene stel grootouders van mij had wel een stoofperenboom in de tuin, dus aten ze in de herfst en winter wel stoofperen, gezoet met veel suiker.
De zoutpot en de suikerpot werden royaal gehanteerd.
Naar de normen van nu aten ze niet erg gezond!

25 opmerkingen:

  1. Mijn ene oma, geboren in 1910, maakte macaroni met tomatenpuree, suiker (ja echt! Waarschijnlijk om het zure in de tomatenpuree te verminderen - wat heel makkelijk gaat door het op te bakken of een snuf natriumbicarbonaat toe te voegen), vies vlees uit blik en elleboogjesmacaroni. Tsja...

    Andere oma kookte echt helemaal nooit, ik denk dat als zij nog leefde en voor diagnose openstond ze de diagnose ARFID (selectieve eetstoornis) zou hebben gekregen! Ik herinner nooit dat ze voor ons heeft gekookt, het was altijd maar of boterhammen eten, pannenkoeken bakken of friet halen. En totaal in paniek raken als iets eens "anders" was. Ontbeet trouwens ook nooit met iets anders dan hagelslag.

    Mijn schoonmoeder at daarentegen vooral van het land, want ze woonden op een boerderij (minus enkele zaken die ze kochten zoals suiker en thee- koffie werd toen nog niet verkocht in haar land). Hoewel ze tegenwoordig ook wel eens pasta/stokbrood e.d eet dus minder gezond dan vroeger. Maar ik geloof inderdaad ook niet dat het allemaal zo supergezond was, wat de meeste oma's aten hoor...

    Natuurlijk heb je tegenwoordig met name in het westen ontzettend veel bewerkte producten. Daar zullen ze dan wel op doelen, maar we zullen nog wel wat meer generaties terug moeten als we het echt hebben over alleen onbewerkt gezond eten.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik denk dat dit niet in z'n algemeenheid is te benoemen. Mijn moeder, geboren in 1930, gebruikte uitsluitend verse ingrediënten. Het enige niet verse was Maggi voor in de vers gemaakte soep, en mayonaise ( we hadden een klein tubetje want we gebruikten dat alleen bij patat, en dat aten we slechts een paar keer per jaar, uiteraard gemaakt van aardappels die ze zelf schilde en sneed). En een paar keer per jaar aten we doperwtjes uit een glazen pot, dat was echt voor als er iets onverwachts was waardoor er niet voldoende tijd over bleef om verse groenten te bereiden.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Inderdaad niet de grootmoeders van de huidige twintigers. Een andere uitspraak is "niet kopen als er veel ingrediënten genoemd staan,die een kleuter niet kan uitspreken."

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat vind ik een beter idee!!

      Verwijderen
    2. Misschien nog beter: alleen voedsel kopen wat geen etiket nodig heeft..
      Esje

      Verwijderen
  4. Het wordt soms enorm overdreven, die angst voor e-nummers. Zoetstoffen vind ik prima vervangers voor suiker.
    Mononatriumglutamaat zit in alles wat hartig is. Als je het concentreert heet het ve-tsin. Mensen die overgevoelig zijn hiervoor maar niet voor vlees, vis, kaas, etc. waar het veel in zit, dan is er iets anders aan de hand.
    In principe zijn alle e-nummers uitvoerig getest en zijn veilig.
    Natuurlijk snap ik de discussie wel over die grootmoeders, dat wordt gewoon enorm geromantiseerd. Goed dat je opmerkt dat dit voor de meesten onzin is. Ik kan mij van mijn eigen oma vooral de bebogeen en marmite herinneren die altijd op tafel stond. En veel uit blik. Maar wel lekker!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat bedoelt u met ‘dan is er iets anders aan de hand’. Wat kan dit dan zijn?

      Verwijderen
  5. Met de opmerking: niets eten wat je grootmoeder niet als eten zou herkennen, wordt niet bedoeld, dat je het hele eetpatroon van je grootmoeder zou moeten overnemen. Dat word ook niet gesuggereerd. Overigens kookten mijn moeder en schoonmoeder weinig uit pakjes en zakjes. Ik herinner me alleen soep van Honig. Verder macaroni met boterhamworst en tomatenketchup. Voor de rest aardappels, groente en vlees. Hollandse pot. Het eetpatroon is ook een kwestie van evolutie, geleidelijke ontwikkeling. Geleidelijk inzicht in gezond eten en invloed van buitenlandse eetpatronen. Wij, man en ik, eten nog drie keer in de week aardappels, groente en vlees. Onze kinderen eten dat niet meer. Geartsje

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Mijn opa maakte elke dag ofwel gebakken spek ofwel gebakken appeltjes. En het spekvet dat achterbleef in de pan deed hij op zijn boterham met bruine suiker. Ik snap nog altijd niet hoe die man zo graatmager bleef.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Je word niet dik van vet maar door suiker wat ze overal in doen.

      Verwijderen
    2. Dat is onzin, je wordt wel dik van vet als je er te veel van eet. Het komt er op neer dat je dik wordt als je meer calorieën eet dan je lichaam nodig heeft.

      Verwijderen
    3. Sorry Aaf, maar als dat zo simpel zou zijn zou ik dus heel slank moeten zijn geweest in mijn dikke periode en zou ik nu moddervet moeten zijn, terwijl ik nu slanker ben dan ooit als volwassene.
      Het calorieënverhaal klinkt leuk op papier, maar is gewoon een experimenteel bedenksel door etenswaren af te fikken en de verbrandingswaarde te meten. Maar een lichaam is geen verbrandingsoven en/of rekenmachine het hormonale effect van aankomen wordt totaal niet meegewogen. Want je lichaam heeft een totaal andere reactie op suikers en vetten. Jij als diabeet zou echt veel baat hebben bij een LCHF eetpatroon met meer vet en zeer beperkt koolhydraat.

      Verwijderen
    4. Nou ik ben een stuk jonger dan Aaf, maar mijn grootouders kookten absoluut niet met zakjes en pakjes. Alles was vers, alles was zelfgemaakt en het meeste kwam uit eigen tuin ook. Er werden ook eigen conserven gemaakt en jam. De jam werd alleen op zondag op een pannenkoekje gegeten, niet doordeweeks en ook suiker op mijn pap kon ik vergeten. Alleen met feestdagen was er taart of gebak. Alles werd gebakken in reuzel, reuzel at men ook op brood. Alles was volvet (melk, yoghurt, boter) en kunstmatige margarine kwam het huis niet in. Zou je eten zoals mijn grootouders dan is dan is dat veel gezonder dan het huidige pakjes/zakjes gedoe met overal een berg suiker in.

      Verwijderen
  7. Mijn opa kon ook niet zonder maggi. Het ging overal in en op !

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Mijn oma, geboren in 1912, kon heerlijk koken. Voor haar trouwen werkte ze in de keuken van een 'rijke' familie. Ze had daar veel opgestoken van lekker koken maar ook van goede spullen kopen en hoe je een tafel dekt bv. Ik ging graag bij haar eten. Erg gezond volgens de huidige maatstaven was het misschien niet. Mijn moeder, geboren in 1930, hield ook van koken en bakken en kookte zelden met behulp van pakjes. Hoewel ze ook weleens een blikje smack in plakken sneed en bakte als ze weinig tijd had. Maar ze probeerde graag nieuwe dingen, zo had ze een Romertopf. Jarenlang at ze vegetarisch, we hebben samen nog een vegetarische kookcursus gevolgd.
    En ik hou ook erg van koken en van alles wat daarmee te maken heeft. Zou het in de genen zitten ?

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ik krijg altijd een beetje jeuk van die anti-pakjes-en-zakjes-brigade. Ik kook graag met verse ingrediënten, maar zo nu en dan is het ook gewoon makkelijk om wat simpele ingrediënten en poedertjes te mixen en het een maaltijd te noemen.
    Het grootste gevaar zit 'm in mijn beleving in de onwetendheid rondom voedingswaarden. Mijn collega bakt zich een ongeluk, elk weekend wel iets te snoepen, taart, cake etc. Dit doet ze suikervrij (want suiker is de duivel tegenwoordig, schijnbaar), maar omdat je bruine bonen en soja op één of andere manier toch eetbaar moet maken, doen we dat met een pak dadels...
    Buiten dat ik denk dat elke week een taart geen normale eetgewoonte is, zou toch inmiddels iedereen moeten weten dat je lichaam niet minder dik wordt van de suikers in dadels, dan gewoon witte suiker uit een pak. Dit geldt ook voor moeders die hun kinderen rozijnen voeren omdat het beter zou zijn dan snoep. Er zit gewoon echt evenveel suiker in. Dat het 'natuurlijke' suikers zijn verandert daar niets aan.

    Het grappigst vind ik altijd dat als er gespot wordt met dikke(re) mensen, er verontwaardigde reacties komen m.b.t. eventuele ziektes en er niks aan kunnen doen. Dit zal wellicht gelden voor 10% van de te dikke mensen. De rest eet teveel, verkeerd of beweegt te weinig. Maar dat iets daadwerkelijk je eigen schuld is, is tegenwoordig uit den boze.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik ben het inderdaad met je eens dat de meeste obesitas voortkomt uit verkeerd gedrag. Ik vind schuld alleen een lastige term. Ik ben zelf al sinds mijn 8e op dieet (terwijl ik helemaal niet dik was) en juist daardoor dik geworden. Dat is mijn eigen verantwoordelijkheid. Maar ik ben eigenlijk pas gaan afvallen toen ik me niet meer schuldig voelde.

      Laten we kijken naar wat werkt en helpt!

      Verwijderen
    2. Het punt is denk ik niet om af te geven op mensen die af en toe een pakje gebruiken bij het koken, maar om aan te geven dat er hele volksstammen zijn die veel zwaar bewerkt voer naar binnen werken zonder echte voedingswaarde. Dingen als instant noodles en diepvriespizza, soepen uit blik vol met suiker. Allemaal lege calorieën.

      Mijn neefjes (12 en 14) heb ik een keer voor de lunch een tosti met een bord tomatensoep geserveerd. Ze vonden mijn tomatensoep maar raar, het bleek dat ze alleen soep uit blik eten thuis en het concept dat je zelf tomaten kunt koken in een pan met bouillion vonden ze maar vreemd. Ik vond het eigenlijk heel sneu voor ze. De hele pan is leeg gegaan, ze vonden het veel lekkerder dan bliksoep. Ook mijn pantosti’s vonden ze geweldig. Elke keer als ze hier zijn probeer ik ze wat te leren en zelf te laten doen, zoals het stampen van aardappels tot puree met wat room en boter (komt thuis uit een zakje) of zelf een pizza beleggen.

      En suiker is gewoon suiker, of je het nou agavesiroop noemt of vruchtensuiker oid. Mensen moeten zichzelf niet voor de gek houden. Ook allerlei zoete vruchtensappen drinken de hele dag door is niet normaal, net zoals het niet normaal moet zijn om altijd maar koek snoep en taart te eten. Wat dat betreft ben ik het wel helemaal met je eens.

      Verwijderen
  10. Mijn oma (overleden in 1979,ze was toen 78),had altijd een grote moestuin achter het huis. Daar kon ze het hele jaar van eten. Zeker omdat ze van familie uit Limburg een aantal keer per jaar appels,peren, zomerfruit, aardappels en honing kreeg. Een neef gaf dat af bij een vrachtje naar Amsterdam. Alleen zette oma alles lang in het water en kookte ze groente morsdood. Dan blijft er weinig gezonds over. Jammer maar ze wist niet beter.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Grappig inderdaad, mijn ene oma (1930) is op de boerderij opgegroeid, maar kon totaal niet koken. Als we bij haar waren, gingen we naar McDonald’s. Zelf at ze graag magnetronmaaltijden en Saromapudding. Mijn andere oma is Antilliaans (1933) en zij kreeg in de oorlog veel Amerikaans blikvoer. Dat bleef voor haar het toppunt van luxe. Dus inderdaad corned beef, jello, taarten met botercreme, cream soup enz. Mijn ouders daarentegen (1960) waren helemaal thuis in het vegetarisme/macrobiotische van de jaren 70/80.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Vet eten. Vroeger leefden ze ,de meesten dan, in huizen die met een kachel ver warmt werden. Op de plee ,in de gang en op zolder was het letterlijk ijs koud .Wassen met met koud water terwijl de bloemen op de ramen stonden. Kilometers fietsen of lopen .Zware lichamelijk arbeid voor de meesten mensen. Dan is er echt wel wat vet nodig om te verbranden.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Aaf, ik denk niet dat met deze opmerking letterlijk wordt bedoeld dat je moet eten als je oma of overgrootmoeder. Ik denk dat het een pleidooi is om natuurlijker te eten, gewoon met echte groenten ed. Iemand omschreef het eerder al als eten kopen zonder een ingrediëntenlijst. Dat vind ik een heel goed streven. Ook om verpakkingsmateriaal terug te dringen.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Ik las laatst "Het dovemansoren dieet" van Maarten 't Hart, waarin hij onder meer beschrijft wat hij als kind te eten kreeg. Alleen tot snot gekookte groenten, aardappels, peulvruchten, nauwelijks vlees, witbrood met jam en heel soms reuzel. Fruit kende hij niet. Toch is zijn moeder heel oud geworden. Leuk boek voor iedereen die eet-trends schuwt!
    Marijke.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. De voedingsindustrie is ook behoorlijk vervuilend.Wat denk je van uitstoot van fabrieken en al het verpakkingsmateriaal? Alle koekjes, frisdranken,blikken en pakken soep,aardappel anders en hoe het allemaal ook heet.En veel van dat voedsel wordt ook thuis nog eens opgewarmd.Nog een reden om met gewone basisprodukten zelf te koken.

    BeantwoordenVerwijderen

Reageren is leuk, graag zelfs, maar onzinnige, onaardige of kwetsende reacties naar mij of anderen en ook reacties met nep-informatie worden niet geplaatst.

Over verwijderde reacties ga ik niet in discussie.