Tevredenheid
Bij mijn grootouders thuis kregen de kinderen eerst een boterham met niets dan een beetje margarine en de tweede boterham met beleg, de derde weer met alleen margarine en vervolgens de 4e weer met beleg.Zo'n boterham met alleen een beetje margarine of reuzel werd een boterham met tevredenheid genoemd, volgens mij was dat in de armoedige crisistijd in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw heel gewoon.
Broodbeleg
Wat kon je op brood verwachten?Fijngewreven aardappel met zout, appelmoes, gebakken uien met zout, goedkope jam.
In mijn kindertijd had je goedkope jam, de huishoudjam en dure jam, de extra jam. In de dure jam zaten veel meer vruchten, namelijk 450 gram per kilo. De goedkope jam moest volgens de warenwet 350 gram vruchten per kg bevatten. Die laatste was echt bijna alleen maar suiker en er waren rode bessen aan toegevoegd, want die waren goedkoper dan kersen of aardbeien. Je had dan een mix van duurdere en goedkope grondstoffen en heel veel suiker.
Schuifkaas
Bij mijn grootouders thuis werd vrij veel kaas gegeten, dat kwam omdat mijn opa bij de zuivelfabriek werkte en daar afgekeurde kaas kon kopen. Die kaas was in het kaaspakhuis gevallen en daardoor beschadigd waardoor er schimmelende scheuren in zaten. Ook was er kaas die met een kaasboor doorboord was om deze kaas te keuren. Die kon door de boorgaten niet meer normaal verkocht worden en werd verkocht aan het personeel. Toch was er zo weinig geld voor deze 2e keus kaas, dat ook daar het fenomeen "schuifkaas" gebruikt werd. Schuifkaas betekent, dat er maar een heel klein stukje van het brood met kaas werd bedekt en je dus bij het happen de kaas steeds een stukje op moest schuiven om het gevoel te krijgen dat de hele boterham belegd was.Mijn jeugd
Hoe was het in mijn jeugd? Mijn vader was er trots op dat wij niet alleen zoet beleg hadden, maar ook kaas en magere vleeswaren, zoals rookvlees en gekookte lever. Volgens hem was dat in de vijftiger jaren een uitzondering en hadden de meeste andere kinderen bij ons in de buurt het een stuk armoediger. Mijn vader werkte in dezelfde zuivelfabriek als zijn vader en 2e keus kaas was bij ons in ruime mate voorhanden. Voor mij was het heel gewoon dat er boorgaten of schimmelspleten in de kaas zaten. Die sneed je er gewoon af en dan at je van de rest. Roomboter was er nooit, dat was te duur. We aten margarine op brood en diezelfde margarine gebruikte mijn moeder om in te bakken.Boterhammen met tevredenheid kenden wij alleen uit de verhalen van mijn vader.
Broodbeleg in mijn "arme" tijden
Als student en als bijstandsmoeder at ik altijd beleg op brood, geen boterhammen met tevredenheid voor ons 😀 Pindakaas, chocoladehagelslag, jam, leverworst en kaas op boterhammen met halvarine. Vaak 2e keus kaas. Mijn schoonvader werkte ook bij een zuivelfabriek en kocht voor ons en voor zichzelf 2e keus kaas. Daar kregen wij dan iedere keer 1,5 kg van als we op bezoek gingen of als zij bij ons op bezoek kwamen. Vlees op brood was er afgezien van leverworst, bij ons zelden, wel kaas en zoetigheid. Mijn schoonouders aten wel veel vlees en uiteraard kaas op brood en ze aten ook altijd roomboter. Mijn schoonvader kwam uit een slagersfamilie, dus zijn broer en zijn neven leverden vlees en vleeswaren aan huis nadat de slagerij van de familie uit het kleine dorp verdwenen was.Brood kochten we altijd in de supermarkt, in armoedige tijden het goedkoopste volkorenbrood dat we konden vinden.
Gebakken ui, tomaat en ei...dat was wel mijn lievelingsbeleg. Het lijkt een beetje op wat nu shakshuka heet.Ik kan me voor op brood ook nog choba herinneren, margarine met cacao.
BeantwoordenVerwijderenIn mijn jeugd at ik ook een boterham met tevredenheid(margarine). Nu nog steeds. Zelfgebakken brood met alleen een lik roomboter. Heerlijk,tevredenheid op een andere manier.
BeantwoordenVerwijderenKaas, boterhamworst, smeerleverworst, tomaat, ei, komkommer. En zoet beleg natuurlijk ook zoals jam, hagelslag en pindakaas. Sandwichspread moet ook al heel lang bestaan want daar hield mijn moeder van en dat stond ook op tafel. Margarine , later werd dat halvarine. Op zaterdag ook wel eens gerookte makreel of haring, heerlijk was dat. Wij deden veel langer met de jam en hagelslag en ook met het hartig beleg dan tegenwoordig. Er werd echt op gelet dat je niet teveel op je boterham smeerde !
BeantwoordenVerwijderenMijn moeder kookte een ei voor ieder van ons en het was een sport om te kijken hoeveel boterhammen je er mee kon beleggen. Verder kochten we heel goedkope hagelslag die we in een Flintstonespop achtig strooier op ons brood deden. We noemden dat een boterhammetje hersens. Het kwam immers uit zijn kop.
BeantwoordenVerwijderenZelf eet ik nu als goedkoop broodbeleg, banaan, hummus zelf gemaakt of zuivelspread. Vind ik heerlijk is maar 60 cent en zitten geen gekke dingen in. En als ik het brood net uit de oven haal en het heerlijk knapperig op je bord ligt wil ik er niets op. Dan is het zo al geweldig lekker.
Na jou verhaal herinner ik me dat ik vroeger ook wel een boterham kreeg.
BeantwoordenVerwijderenDat was alleen voor straf wanneer ik dus iets stouts had gedaan.
Het was dus niet nodig qua geld.
Ook kreeg mijn vader altijd het grootste stuk vlees.
Ben van 1948.
Groeten
Loes
Mijn moeder sneed het brood altijd wat dikker dan de boterhammen die je gesneden koopt. Op de eerste moest kaas (of alleen boter), op de tweede mocht zoet beleg (jam, pindakaas of hagelslag) op de derde weer kaas enz. Meestal kwam ik niet verder dan 3 boterhammen. In het weekeinde bakte mijn vader een krentenbrood en daarvan lustte ik altijd nog wel een sneetje.
BeantwoordenVerwijderenIn mijn moeders jeugd (ze werd in 1920 geboren in een arm daglonersgezin) was er meestal niets anders dan een lik spekvet op het (meestal rogge)-brood. Mijn vader, geboren in 1917, groeide in een ‘keuterboeren’ gezin waar meestal ieder jaar een varken geslacht werd en hij kreeg ook af en toe gekookte lever, bloedworst en metworst op het, door mijn opoe, gebakken roggebrood.
In de oogsttijd bestond het ontbijt meestal uit pannenkoeken.
Ik eet brood met zelfgemaakte jam en een enkele keer een plak geitenkaas
Oh, als ik vroeger weer eens voor de zoveelste keer om snoep of chips zeurde, kreeg ik van mijn moeder een 'boterham als koek'. Gewoon een snee droog brood. Dat was dus niet als ontbijt als lunch, maar tussendoor. Hetzelfde als ik voor de zoveelste keer om limonade vroeg, toen zei mijn moeder altijd dat er water uit de kraan was.
BeantwoordenVerwijderenWat broodbeleg betreft aten we ook vaak roerei met tomaat en ui. Of balkenbrij, zult of makreel. Opgebakken mosselen of mosselen in het zuur die waren overgebleven. En boerenomelet of een uitsmijter. Verder natuurlijk vleeswaren, kaas, pindakaas of zoet beleg. Ik vond kokosbrood erg lekker. In het seizoen regelmatig een boterham met aardbeien en suiker. Ook aten we zelfs regelmatig een boterham met plakjes tomaat en suiker.
We hadden in de buurt een slager die uit Hongarije kwam. Die had schmalz ( uitgesmolten spekvet), dat met paprikapoeder en wat zout op brood, mmmmmm en kaantjes.....
BeantwoordenVerwijderenIk ben van halverwege de jaren 60 en wij hadden thuis kaas, appelstroop, jam en vruchtenhage. Altijd twee soorten kaas (gewone en friese nagel) en cervelaat. Op zondag en met feestdagen ook ham. Er werd zeer beslist niet van korst tot korst belegd. Een beetje beleg voor de smaak, gulzigheid of "begerigheid" zoals mijn vader het noemde, moest je afleren. Mijn vader at ook graag tomaat op brood en als speciale een enkele keer kaantjes! Dat knapte zo lekker tussen je tanden, maar je moest het opeten voordat het afkoelde, anders voelde het niet plezierig.
BeantwoordenVerwijderenMijn vader at ook regelmatig roggebrood, of een houtsnip (brood met kaas en roggebrood).
Bij mijn grootvader was het spekvet met bruine suiker. Hij bakte spek en het vet dat er dan afkwam liet hij stollen. En dat werd op de boterham gesmeerd met wat bruine suiker er over. Of hij bakte appeltjes in een pas met bruine suiker er over. En dat heeft hij zijn hele leven lang zowat dagelijks gegeten!
BeantwoordenVerwijderenIk denk nu ook ineens terug aan bloedworst met appeltjes op de boterham!
BeantwoordenVerwijderenLeuk om te lezen, al die belegverhalen. Ik ben zelf uit de jaren negentig, maar de Boterham met Tevredenheid werd ons ook voorgehouden, met name als we zelf niet zo tevreden waren. Ik eet nu vaak 100% pindakaas, humus en soms hagelslag of kaas. Als kind waren de keren dat we sardientjes (met z'n allen een blikje) op brood kregen of de boterhammen met gesmolten kaas (even in de oven onder de grill) echte feestlunches.
BeantwoordenVerwijderenMijn oma maaktein de jaren 70 een mengseltje van cacao en kristalsuiker, dat op een boterham met margarine. De chique variant: cacao, kristalsuiker en geraspte kokos!!
BeantwoordenVerwijderen