zaterdag 9 maart 2013

Zuinig in de jaren 80

In de jaren tachtig was er ook een ernstige economische crisis. In Nederland was in 1983/1984 wel 10% van de beroepsbevolking werkloos. In de stad Groningen, waar het economisch nog een stuk slechter ging, hadden we een werkloosheidspercentage van 25%. Ik heb de crisis van 1983/1984 van dichtbij meegemaakt. Voor mij is de huidige crisis dus de 2e crisis die ik heel bewust meemaak. Hoe zag het leven er in 1983/1984 voor mij er uit?
Ik studeerde en had relatief een ruime beurs, ruimer dan de studiefinanciering die op dit moment verstrekt wordt. Ik woonde samen met mijn vriend, ook student, in een huurhuis met 1 kleine woonkamer en 1 slaapkamer, waar net een bed en een garderobekast in paste. We stookten zuinig en verwarmden alleen de woonkamer, de rest van de radiatoren hadden we dichtgedraaid, ook in de douche, we vonden dat het hete douchewater de ruimte voldoende verwarmde. De was droogden we buiten, onder het balkon van de bovenburen. We gingen nooit uit eten en haalden het meeste eten van de markt, na afloop van de colleges. Ik herinner me vooral het eten van scholletjes en wijtingen die toen heel goedkoop waren. Verder aten we vegetarisch, veel bonen of alleen aardappels, groenten en een eitje. Reizen deden we bijna altijd op de fiets en onze (schoon)ouders kwamen bij ons op bezoek. Dat scheelde ons reisgeld. Omdat schoonvader werkzaam was bij een zuivelfabriek en schoonouders een moestuin hadden, brachten ze bij elk bezoek aardapppels, veel kaas en groenten mee. Mijn vriend ging ook regelmatig op de fiets naar huis (heen en terug ruim 100 km) en nam dan weer eten van schoonouders mee. Ik kan me niet herinneren in die periode zelf aardappels of kaas gekocht te hebben.
We gingen ook op de sportfiets op vakantie en we kampeerden in het wild of op kleine goedkope campings. Er waren wel regels ten aanzien van vrij kamperen, maar die werden in ieder geval in België en Frankrijk niet strikt nageleefd. We fietsten een twee weken lang elke dag gemiddeld 125 km en kwamen op die manier in België, Duitsland, Zuid-Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk. En vervolgens fietsten we dan weer terug naar Nederland. De kosten van een fietsvakantie waren niet veel hoger dan dat we thuis gebleven waren. Thuis moet je tenslotte ook eten. Mijn vriend was een uitstekende fietstechnicus. Alle reparaties en onderhoud deed hij zelf.
In de weekenden maakten we bij goed weer regelmatig uitstapjes op de fiets, òf naar noorden, naar het prachtige Groningse hogeland òf naar het zuiden, de bossen van Drenthe in. We moesten onze fietsconditie tenslotte wel wat bijhouden, je kunt niet volkomen ongetraind op fietsvakantie gaan.
Kleding kochten we vrijwel niet, ik had een naaimachine en ik naaide en ik breide heel veel zelf. In die tijd waren zelfgebreide truien heel erg trendy. Stoffen haalde ik van de markt. Ik had een paar naaipatronen waar ik steeds weer op varieerde, want patronen voor zelfmaakkleding waren erg duur.
We gingen niet uit, daar was geen geld voor, maar we gingen bij elkaar op bezoek en speelden bordspelletjes, zoals Risk.
Welke verjaardagscadeautjes gaven we? Potten zelfgemaakte bramen- en vlierbessenjam, zelfgekweekte planten en stekken, zelfgebakken (appel)taarten, casettebandjes met muziek van LP’s die we geleend hadden en opgenomen hadden. Niemand in mijn persoonlijke omgeving had werk, dat vond ik heel gewoon in die tijd. Vrienden van mij kwamen bijna zonder uitzondering in de bijstand terecht, of bleven studeren. Een studie die tien jaar duurde was heel normaal in die tijd. Vrienden woonden in kraakpanden en waren actief in allerlei organisaties zoals Amnesty, Greenpeace etc. Uit deze periode stammen ook de kringloopwinkels die hier nog steeds actief zijn. Computers, videorecorders, dvd spelers en mobieltjes had niemand, wel een platenspeler en een cassetterecorder. We leenden LP’s van elkaar en van een muziekafdeling bij de bibliotheek. Toen mijn oma overleed, erfden we een echte kleuren TV. Dat was al heel wat in die tijd. We hadden geen vaatwasser, geen wasdroger, geen oven, geen afzuigkap, geen magnetron, geen koffiezetapparaat, geen broodrooster, geen broodbakmachine, geen waterkoker, geen friteuse, geen gourmetstel, geen mixer, geen blender, geen keukenmachine, geen tosti ijzer, geen citruspers, alleen een stofzuiger, een afgedankt koelkastje, een afgedankt vierpitsgasstel en een wasmachine en we misten de dingen die we niet hadden absoluut niet, we wisten niet beter.
Ik ben zelf pas in 1998 gaan werken. Omdat ik in 1986 en in 1989 mijn dochters kreeg en de vader van mijn kinderen steeds ernstiger psychiatrische ziek was (en is), heb ik ervoor gekozen niet te werken zolang de kinderen klein waren, want ik had er als het ware nog een groot kind bij. Door de zuinige jaren 80 vond ik het geen enkel probleem om in de bijstand te zitten, ik was gewend om met weinig toch fijn te leven.

26 opmerkingen:

  1. Leuk die fiets vakanties doet mij gelijk denken aan boer frans (Man bijt hond) zelf ook wel gedaan erg leuk maar toen waren het al jaren 90 :)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik ben best benieuwd welke studie heb je dan gedaan zuinigaan. Grappig is dat de zussen van mijn vader (6) (hij is wat ouder uit een eerder huwelijk van mijn oma). hebben ook zo'n studietijd gehad als jij. Hoewel ze daar hele goede herinneringen aan bewaren zijn zij nu allemaal "binnen". Hele goede banen (ook hun mannen) en hele grote huizen die vaak al bijna geheel zijn afbetaald door de annuiteiten hypotheek die in die tijd gewoongoed was. Misschien maakt de locatie nog verschil. De zussen en mannen komen uit Amsterdam en studeerden daar ook.
    Groetjes Kirstin

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik heb toen de HBO opleiding maatschappelijk werk gedaan. In die sector werk ik nu al lang niet meer.

      Verwijderen
  3. De crisis van de jaren 80 is deels bezworen met miljarden uit ons pensioenfonds het ABP. Die zien we nooit meer terug.
    Kirstin

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik herken je manier van leven wel. Hoewel wij het financieel wel iets beter hadden in die tijd.In '84 kochten we een klein huisje,dat al 3 jr leeg stond. Want ook toen was de huizenmarkt slecht. Voor 23.000 euro. Daar hebben we nooit spijt van gehad.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wij waren jong getouwd en in 1980 kwam oudste op de wereld. Ik heb het nooit zo zeer als crisis ervaren. Echtgenoot had een enkele keer even geen werk, maar dat kwam hoofdzakelijk door de vorstperiodes die dan door 'die crisis' iets langer duurder, zoals dat toen leek. Verder trouwden wij met een leuke spaarrek. en hebben die buffer altijd gehad. Echtgenoot verdiende in die sector ook redelijk, kwam ook doordat hij 12 uur op een dag werkte. Het sparen bleef altijd en van huis uit wist ik niet beter (schippersdochter) dat je zuinig aan moest doen, omdat het schip ook weleens ergens kon liggen waar helemaal geen winkels in de buurt waren. Moerders maakte van niets iets, was creatief en dat heb ik ook wel overgnomen.Nee, ik heb die jaren niet echt als crisis, persoonlijk dan, ervaren, maar ik weet natuurlijk wel dat die er was. Zus kocht toen een huis met een mega hoge hypo rente. Oef dat was zweten.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Als ik je blog lees, NOSTALGIE. In die tijd zat ik nog op school de naweeen van de crisis 1986 heb ik wel meegemaakt. Ik heb wel eens zuchtend tegen mijn moeder gezegd: 'ik kom nooit aan het werk'. Alles is goedgekomen werk-huisje-boompje-beestje. Met de nodige hobbels uiteraard (niet alles gaat altijd van een leien dakje) Ik ben tevreden! Nu rustig(?) (zuinig) afwachten totdat deze crisis voorbij is.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Herkenbare herinneringen! En omdat velen er zo bijzaten, was het heel normaal. Als er een feestje was, nam iedereen eigen drank mee, en liften of fietsen was de manier van verplaatsen.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Wij zijn ook van die periode maar hadden het geluk dat we allebei werk hadden. Maar bleven toen wél moet een restschuld zitten nadat wij de woning moesten verkopen omdat het werk werd verplaatst! Kan het me nog goed herinneren.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Herkenbaar verhaal, Zuinigaan. Ook ik heb goede herinneringen aan de jaren tachtig, die alweer op zijn eindje liepen toen ik op mezelf ging wonen. Ik woonde klein en had weinig nodig. Mijn uitkering lag rond de 700 gulden, mijn huur was 185 gulden (dat was toen al bijna niks), en de telefoon op de gang deelde ik met mijn buren. Ik kocht wat groente en deed daar de hele week mee. De ene dag met aardappelen, de andere dag met wat vis en rijst, een dag met pasta en daarna nog in de soep. Een tv of computer had ik niet. Wel deed ik vrijwilligerswerk, volgde cursussen en ging drie keer per jaar op vakantie (o.a. liften en wild kamperen in Engeland en Ierland). Nu zijn we 25 jaar verder. Opnieuw woon ik in een knusse eenkamerwoning, de huur is 260 euro. En opnieuw heb ik mijn tv weggedaan, al kijk ik nu wel TV op mijn laptop. Ik doe de dingen waar ik van hou, deels betaald, deels vrijwillig. Het voelt vertrouwd, alsof ik weer terug ben bij de basis.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Is er misschien een blogbezoeker van rond de 95 jaar, die nog kan vertellen hoe men de crisis van de jaren dertig overleefde? Of misschien iemand die het van zijn ouders/grootouders heeft gehoord? Ik denk dat we nu veel hebben aan die verhalen. En straks is er niemand meer die ze kan vertellen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Als je Engels kunt verstaan, kijk dan eens hier: http://zuinigaan.blogspot.nl/search?q=great+depression
      Het gaat over Clara, die in filmpjes laat zien hoe het eten koken in die tijd ging.

      Verwijderen
    2. Ik heb nogal wat boeken over vrouwengeschiedenis hier staan (staan nu op MP) waarin beschreven staat hoe oplossingen voor het huishouden in crisistijd werden aangedragen
      (recepten, verstellen, omgaan met bonnenstelsel). Misschien dat iemand nu opmerkt: 'zonde om ze op MP te zetten'. Maar ik heb teveel boeken.

      Verwijderen
    3. Wat zijn de titels? Misschien koop ik ze dan wel van je.

      Verwijderen
  11. Gister zat ik nog te denken: hoe ging het er vroeger aan toe? Ik ben van bouwjaar 79 en heb niet echt bewust een crisis van toen meegemaakt. Mn vader heeft altijd een baan gehad en mijn moeder was bij ons thuis. Er was altijd voldoende eten, kleding was er voldoende, schoenen en op zaterdagavond chips en doppinda's! En daar heb ik zulke leuke herinneringen aan overgehouden...Ieder jaar gingen we op vakantie, in nederland! Nooit hebben we geklaagd en nooit heb ik onze ouders gehoord "dat het ff niet kan omdat er geen geld is". Maar..."vroeger" waren er ook lang niet zoveel prikkels voor de kids als tegenwoordig. Tuurlijk keken we ook als eerste in de speelgoedfolders zo rond sinterklaas, maar alles wat we kregen vonden we geweldig! Ook al was het "maar" en 10 kleurenpen...En mijn kids zijn nu net zo zoals wij vroeger waren...Blij met een mooie pen, een leuk schriftje noem maar op. Ik heb op dit moment "nog" geen last van de crisis, maar ook in het bedrijf waar ik werk, zal het vanaf volgend jaar anders gaan en dan hou ik mn hart vast...Ik maak me er in die zin niet druk om omdat ik weet dat als ik het met minder geld moet doen, ik me kan redden, en dat geeft me een prettig gevoel. Ik heb mijn kinderen nooit verwend met dikke dure cadeau's of dure vakanties. Dit jaar gaan we voor het eerst vliegen (lang voor gespaard) onder het mom van: ik heb het nu, nu kan het nog, wie weet hoe we er over 2 jaar voor staan....

    Gr. Boukje

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Ik ben een paar jaar jonger dan jij en toen de crisis uitbrak hadden wij net een huis gekocht (in 1979), later zou blijken dat dit op het hoogtepunt van de huizenmarkt was. De prijzen stortten totaal in, niemand kocht nog een huis, aannemers gingen failliet en bouwprojecten werden niet afgemaakt. Tegelijkertijd steeg de hypotheekrente naar 12%. Wij kochten ons huis met een variabele rente van 9,2% maar toen die maar bleef stijgen hebben we hem vastgezet op 10,3 %. Pure paniek. Man en ik (toen nog niet getrouwd) hadden gelukkig allebei werk maar we hebben maar weinig genoten van het leven als tweeverdieners. We zijn gaan aflossen als gekken want we wisten dat we onze toekomstige kinderen niet in dat huis wilden laten opgroeien maar in het volgende. Enfin, 9 jaar later, de woningmarkt was alweer aan het aantrekken, hebben we dit huis met 30.000 gulden verlies kunnen verkopen. Wij hebben dit aan den lijve meegemaakt en zijn het nooit vergeten maar makelaars hebben een collectief gat in hun geheugen gehad de afgelopen decennia met hun "huizen worden alleen maar meer waard" en daar heb ik me behoorlijk boos over gemaakt de afgelopen jaren, met het knappen van de huizenbubble. Verder zie ik veel overeenkomsten met nu: wij maakten ook een moestuintje, schaften een houtkachel aan en leefden heel sober. Overigens kenden wij geen mensen die hun baan kwijtraakten, wel afgestudeerden die niet aan het werk kwamen, b.v. fysiotherapeuten die naar Noorwegen gingen omdat daar wel werk was. Ik heb het idee dat de voorzieningen destijds beter waren, qua uitkeringen, maar kon men zich ook niet laten omscholen door de uitkeringsinstantie ?
    Goh, je hebt heel wat losgemaakt bij me, de herinneringen buitelen over elkaar heen. Er schiet me ook nog een collectieve salariskorting van 3,5 % voor alle ambtenaren te binnen, de angst voor kernbommen en de kierenjacht. Of draaf ik nu een beetje door ? ;-))
    Bedankt en fijn weekend, Greetje54

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Nou volgens mij niet. Mijn hypotheekrente was op een bepaald moment 12%. ik had wel werk en verdiende heel behoorlijk maar de aankoop van het huis had al mijn reserves opgeslokt. Je moest toen nog het nodige eigen geld meenemen. Ook voor mij toen een paar magere jaren.

      Verwijderen
  13. Hoe herkenbaar! Ik was in die jaren een werkloze schoolverlater. We, mijn toenmalige vriend en ik, woonden samen in een goedkoop huurhuisje en we leefden van de bijstand. En van giften van anderen en van de moestuin. We moesten echt de eindjes aan elkaar knopen en we bezeten ook niet zo veel. We keken tv en haalden boeken bij de bieb. Op vakantie was een paar dagen logeren bij familie en die kwamen dan ook weer terug logeren, want die hadden het ook niet breed. Ook ik zat veel achter de naaimachine en heb heel wat truien gebreid, want die zag je toen nog volop.
    Eigenlijk kijk ik aan de ene kant met een goed gevoel op die tijd terug, want er was heel veel saamhorigheid. Maar aan de andere kant zat ik met een vent die weigerde te werken. Zelf had ik wel baantjes, maar dat was vaak maar voor een paar uur in de week en leverde niet meer op dan de uitkering.

    BeantwoordenVerwijderen

  14. wij zijn in 1973 getrouwd, van de crisis van de jaren 80 heb ik weinig gemerkt. Man heeft tijdens die periode ook nooit zonder werk gezeten. Dat scheelt natuurlijk. In de eerste 13 jaren flink gespaard. In 1987 een huis gekocht, in de goede tijd dus. Nu ben ik me veel bewuster van de crisis, hoewel we er persoonlijk totaal geen last van hebben. Geartsje

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Die crisis heb ik heel bewust meegemaakt. Mijn ouders zaten in de WAO en werden 10% gekort in hun uitkering. Daarna werd mijn vader goedgekeurd en kon niet aan werk komen. Hij is toen voor zichzelf begonnen. Kreeg ernstige rugklachten en kwam later weer in de WAO en dit keer voor altijd.
    Kort verteld, maar het heeft een hoop stress in ons gezin gegeven. Mijn ouders hadden een koopwoning en drie kinderen op het voortgezet onderwijs. Gedwongen verkoop van het huis hing ons boven het hoofd.
    Daarbij was er grote jeugdwerkeloosheid en was het moeilijk om te kiezen welke beroepsopleiding ik wilde gaan doen. Bij alles wat ik leuk vond werd gezegd dat je daar dus nooit een baan in kon vinden.
    Verder nog de dreiging van de koude oorlog 'no future' enzo. En bar koude winters.

    Manlief en ik zijn in 1987 getrouwd en konden een ruime tussenwoning kopen voor 40.000 euro. Daar hadden we geluk mee, de huizenprijzen zaten nog in een dip. Samen zijn we nog even DINKS geweest. Nieuwe term voor een nieuw verschijnsel toen: Dubbel Income No Kids tot in 1989 onze oudste zoon werd geboren en ik stopte met mijn betaalde baan en fulltime huisvrouw/moeder werd.
    Het was echt zo'n andere tijd. Geen PC, magnetron, email, mobieltjes, videorecorder kostte een vermogen. Wel goedkoop was de ziekenfonds, energierekening en onze vakanties. Lekker dichtbij of gewoon niet toen onze zoons babies waren.

    VeggieMo

    VeggieMo

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Erg leuke blog, ik heb het niet bewust meegemaakt was nog te klein.

    Groetjes Annelieya

    BeantwoordenVerwijderen
  17. In die crisisjaren, waren onze beide kinderen (met een jaar leeftijdsverschil) in aantocht. De naaimachine en breinaalden maakten overuren. Manlief werkte en ik werd wegbezuinigd bij de kunststichting waar ik toen werkte. Vakantie was lekker in eigen tuin klussen en hangen en vooruit.........een dagje dierentuin of zwembad (Fl. 1,50 intree!!!!) met boterhammetjes en thermosfles koffie mee. Niks hoeven was vakantie! We woonden in een huurhuis, waar we nu trouwens nog steeds wonen. We deden risk of mens erger je niet met de buren en keken tv en s'avonds na het eten wandelden we de buurt rond. Op warme zomeravonden en in de weekenden gingen we de fiets op naar ouders en schoonouders...........'t verbaast me steeds dat mensen 't tegenwoordig heel vanzelfsprekend vinden dat ze naar verre oorden op vakantie "moeten", dat een tweede auto gewoon wordt gevonden, dat merkkleding er bij hoort en dat het voor sommigen heel normaal is buiten de deur te eten of eten (dagelijks) kant en klaar te kopen. Wij hebben door allerlei omstandigheden nooit een groot inkomen gehad maar hebben het toch telkens gered, we zijn blij met onze tweedehands "'t zit droog en 't rijd auto", die we waar mogelijk vervangen door de fiets, de moestuin levert ons lekkerdere groenten en fruit op als in de winkel te krijgen is, de naaimachine en de breinaalden gebruik ik nog steeds en alles wat zelfgemaakt kan worden, maken we. alles wat gerepareerd kan worden, wordt weer zelf opgekallefaterd (en handig dat je daar in wordt ;-)). Twee jaar geleden hebben we voor het eerst een nieuwe wasmachine gekocht.........met korting van wehkamp èn philips hadden we hem voor € 225 euro. Daar hebben we toen overuren van manlief die hij met de feestdagen gemaakt had aan besteed, diezelfde zomer hebben we het vakantiegeld van manlief besteed aan led-lampen in heel het huis, afgelopen jaar was dat goed voor radiatorfolie.(dat zijn maar een paar voorbeeldjes van de vele dingen die we doen om het hier zo zuinig mogelijk rond te breien).Voor ons is't een normale manier van leven geworden en we doen het dus al 30 jaar op dezelfde manier. We komen niks tekort, zijn blij met hele kleine dingen en genieten iedere dag van ons huisje en de (moes)tuin. Onze kinderen zeggen dat ze een fantastische jeugd hebben gehad omdat we na schooltijd altijd voor ze thuis waren en een kan met ranja, een pot thee en droge biscuitjes erbij en voor iedereen (die mee kwam spelen) een dropje, deden wonderen. 't was hier altijd volle bak....plastic tafelkleed over de tafel en knutselen maar en van afvalhout wat gekregen was, werden skateramps en hutten getimmerd waarmee alle buurtkinderen speelden. Bij diezelfde buurtkinderen hadden de ouders vaak minder tijd, meer geld, maar ook minder aandacht. 't is maar net wat je belangrijk vind in het leven en wat je als "crisis" ervaart ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  18. in de jaren 80 ik kijk er toch terug met enige nostalgie. mijn oudste kind is toen geboren en net als toen hadden we een moestuin, en we maakte het speelgoed zelf. ik maakte poppen. ik zie haar nog spelen en mee in de tuin tussen de aardbeien. ook haar broerje namen we mee. alles kon. reiswieg op de tuin. zelfgemaakte jam, broodbakken, we maakte muziek en mensen kwamen bij elkaar was veel gezelliger. houtkachel, fiets vakanties.
    alles met weinig geld.. geen mobiel, computer, ook geen tv.eigen wasmiddel maken. alles was al uit gevonden ook zelf wasmiddel maken. of ik later ook zo terug kijk naar deze tijd.???

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Eenvoudig aan het punt en informatieve...

    BeantwoordenVerwijderen

Reageren is leuk, graag zelfs, maar onzinnige, onaardige of kwetsende reacties naar mij of anderen en ook reacties met nep-informatie worden niet geplaatst.

Over verwijderde reacties ga ik niet in discussie.