dinsdag 17 januari 2012

Wonen in vroeger tijden

Ik was ongeveer een jaar geleden bezig met stamboomonderzoek. Zo nu en dan duik ik er weer eens in om verder te zoeken.  Met name in de digitale archieven van het Historisch Centrum Leeuwarden kom ik aardige dingen tegen. Bijvoorbeeld vind ik in het bevolkingsregister het feit dat mijn overgrootvader Johannes in 1887 niet alleen zijn eigen gezin in huis had, maar ook zijn schoonvader Auke en zijn ongehuwde zwager Anske, allemaal op 1 adres.
Dat kan natuurlijk heel goed. Toen bestond huurtoeslag of huursubsidie nog niet. Auke, de schoonvader van mijn overgrootvader was weduwnaar geworden en Anske, de jongere broer van mijn overgrootmoeder had nog geen eigen gezin en wel een plek nodig om te wonen. Een voordeel van inwonen was ook dat de drie volwassen mannen waarschijnlijk alle drie een inkomen hadden uit arbeid. Auke was op dat moment 58 jaar (hij is op 74 jarige leeftijd overleden) en Anske was 25 jaar. AOW was er ook niet, dus ik weet bijna zeker dat er 3 inkomens binnen kwamen. Johannes was schoenmaker, Auke was huisschilder en Anske was winkelbediende. Johannes kreeg in totaal 10 kinderen, waarvan er 4 als klein kind overleden. Anske sticht al gauw een eigen gezin. Misschien heeft hij alleen tijdens zijn verlovingstijd bij zijn zus gewoond. Dat was normaal in die tijd, vermoed ik.
Ik ben heel benieuwd hoe het huis er uit zag waar mijn overgrootvader woonde. Het is vast niet groot geweest en qua voorzieningen was er weinig aanwezig. Van het huis van een andere overgrootvader weet ik dat er 1 waterkraan was, namelijk in de gang, ongeveer op kniehoogte. Verder waren er geen kranen. Tot ver in de jaren zestig waren er in de stad Leeuwarden veel oude huizen waar geen WC aanwezig was, alleen een tonnetje dat wekelijks geleegd werd. Ook bij mijn ouders en in de huizen van mijn beide grootouderparen was dat het geval. Bij overgrootvader Johannes was dat vast niet anders.
Auke wordt in 1894, als 65 jarige opgenomen in het stadsarmhuis, een tehuis voor behoeftige bejaarden en verlaten en verwaarloosde kinderen. Hij heeft dan volgens het bevolkingsregister 10 jaar bij zijn dochter ingewoond. Zijn dochter heeft op het moment dat hij in het tehuis wordt opgenomen, 6 kinderen gekregen, waarvan er dan 1 overleden is. De oudste is als zijn opa naar het tehuis gaat 11 jaar. Kennelijk konden zijn schoonzoon en dochter niet meer voor de oude man zorgen, of misschien was het huis gewoon te klein. Wat ik bijzonder vind, is dat ik en passant ontdekt heb dat een aantal van zijn kleinkinderen, broers en zusters van mijn grootvader, later als bejaarde in hetzelfde huis woonden, dat inmiddels een bejaardenhuis geworden was. Ik ben zelf als kind nog op bezoek geweest in dat oude bejaardenhuis aan de Haniasteeg in het centrum van Leeuwarden.

10 opmerkingen:

  1. Bijzonder hoor... Ik heb er ook wel eens aan gedacht om aan zoiets te beginnen maar verder dan er aan te denken ben ik helaas nog niet gekomen... ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik ben hier toevallig net mee begonnen dus ben erg blij met je tip van het Historisch Centrum Leeuwarden!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Op de site van Tresoar http://www.tresoar.nl/ kun je archieven doorzoeken in heel Friesland. Helaas kun je bij Tresoar geen akten inzien, maar je kunt wel gegevens vinden over geboorten, huwelijken en sterfdata.

      Verwijderen
  3. Hoe huizen vroeger waren,en hoe ze verandferden, kan je oa zien in het Openluchtmuseum in Arnhem. Daar staan de tijdhuisjes, vier huizen naast elkaar. De laatste is een jaren zeventig inrichting, iets wat voor mij heel herkenbaar is. Met een Renaultje voor de deur, een leefkuil in de tuin, oranje en paars als kleuren in huis, met macramé, en een babykamertje met een zelf gefiguurzaagd kapstokje en raufaserbehang aan de muur.
    Maar ze hebben ook een heel oud huisje, uit de vorige eeuw,waar geen wc inzit, en er in het schuurtje een varken gehouden wordt...Misschien leuk om eens te kijken hoe men vroeger leefde, sowieso een erg leuk Museum.

    Groet,Creanda

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Jij beschrijft het wonen uit mijn jeugd. Mijn ouders eerst met twee kinderen in één slaapkamer. Grootouders hadden boven een klein appartement. En er woonde nog een oom en huishoudster in. Voor mij als peuter geweldig. Er was altijd wel een volwassene,die even aandacht gaf. Groeten Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Dat lijkt me best wel leuk om inderdaad eens te onderzoeken. En in openluchtmusea kun je inderdaad vaak nog zien hoe ze toen leefden, hoewel het dan toch ook weer een soort ver van je bed show is.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Zoals er over vroeger gesproken wordt, geweldig!
    Wij kochten het huis waar we nu in wonen in 1989. We hebben het helemaal zelf verbouwd.
    Toen we het kochten hadden we een kamertje van 3m bij 4,75m
    In dit kamertje waren 2 bedsteden gescheiden door een kast. Wij sliepen in de ene bedstede en onze kinderen(toen 6 en 4 jaar oud) in de andere. Verder lag er achter het kamertje de keuken(nou ja..keuken?) die was net zo breed als het huisje(4,75m) en had een diepte van 2,5m. En inderdaad we waren gezegend met 1 koud water kraan. Ook wij hadden een tonnetje achter het huis boven de sloot.Nu ik dit alles lees komt het allemaal weer boven. We hebben in totaal 2,5 jaar over de verbouwing gedaan. En we hebben 1.5jaar in de bedstee geslapen.Ik zou er een boek over kunnen schrijven.
    Toch zou ik die tijd voor geen goud willen missen.

    gr. Janny

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Zoals er over vroeger gesproken wordt, geweldig!
    Wij kochten het huis waar we nu in wonen in 1989. We hebben het helemaal zelf verbouwd.
    Toen we het kochten hadden we een kamertje van 3m bij 4,75m
    In dit kamertje waren 2 bedsteden gescheiden door een kast. Wij sliepen in de ene bedstede en onze kinderen(toen 6 en 4 jaar oud) in de andere. Verder lag er achter het kamertje de keuken(nou ja..keuken?) die was net zo breed als het huisje(4,75m) en had een diepte van 2,5m. En inderdaad we waren gezegend met 1 koud water kraan. Ook wij hadden een tonnetje achter het huis boven de sloot.Nu ik dit alles lees komt het allemaal weer boven. We hebben in totaal 2,5 jaar over de verbouwing gedaan. En we hebben 1.5jaar in de bedstee geslapen.Ik zou er een boek over kunnen schrijven.
    Toch zou ik die tijd voor geen goud willen missen.

    gr. Janny

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Leuk dat je dat te weten bent gekomen, wat een wereld van verschil met nu he?!

    BeantwoordenVerwijderen
  9. In de Brabantse plaats Waalwijk heb ik onderzoek gedaan naar kleine arbeiderswoningen, die daar vanaf plm. 1850 tot de komst van de woningwet (1904) gebouwd werden in en achter bestaande huizen aan de straat. Het fenomeen van de kraan op plm. 60 cm hoogte kwam ik ook daar tegen. Het werd gedaan om waterverspilling te voorkomen; je kon er slechts een emmer onder zetten en niet, zoals bij een gootsteen met afvoer, de kraan onnodig laten lopen. Mijn boek over dit onderwerp heet "wonen in dammen en mijnen", zie www.pisatel.nl

    BeantwoordenVerwijderen

Reageren is leuk, graag zelfs, maar onzinnige, onaardige of kwetsende reacties naar mij of anderen en ook reacties met nep-informatie worden niet geplaatst.

Over verwijderde reacties ga ik niet in discussie.